(၁)
အခ်စ္ေပ်ာက္ရွာပံုေတာ္
တေန႔သ၌ ေမဓာ၀ီတေယာက္ ဦးရီးေတာ္၏ စီးေတာ္ယာဥ္သိုေလွာင္ရာ ႐ံုထဲတြင္ တစံုတရာကို အားႀကိဳးမာန္တက္ ရွာေဖြေနသတတ္။ နံရံကပ္စင္ျမင့္မွအစ၊ ဘီ႐ိုပုေလးမ်ား အလယ္၊ တိုလီမုတ္စ ထည့္သည့္ ပလပ္စတစ္ဇကာေလးမ်ား အဆံုး တကံုးကံုး ရွာေဖြရင္း ႏႈတ္မွ အခ်စ္ အခ်စ္ … အခ်စ္ဘယ္ေရာက္သြားပါလိမ့္ဟု ျမည္တြန္ေတာက္တီးကာ ေမာ့တန္ေမာ့ ငံု႔တန္ငံု႔ ေျခဖ်ားေထာက္လိုက္ ခါးကိုင္းလိုက္ႏွင့္ ေခ်ာင္ႀကိဳေခ်ာင္ၾကား မက်န္ ျပဴးျပဲရွာေဖြေသာ္လည္း အခ်ည္းႏွီးပင္။ ဘိလပ္၏ ေအးခ်မ္းေသာ ေဆာင္းဦးရာသီတြင္ပင္ နဖူးကေခၽြး နသယ္စပ္ ေရာက္မတတ္ အိုက္စပ္ ပင္ပန္းႀကီးစြာ အခ်စ္ကို ရွာေဖြရင္း ေနာက္ဆံုးေတာ့ လက္ေလွ်ာ့လိုက္ရေခ်ၿပီ။
ေၾသာ္ … အခ်စ္ … အခ်စ္ … မည္သို႔ပင္ ရွာရွာ … သင့္အား ရွာေဖြ၍ မေတြ႔ေလေတာ့ၿပီတကား။
သင္ … ဘယ္မွာလဲ … အခ်စ္ … ။
***
ေၾသာ္ … အခ်စ္ … အခ်စ္ … မည္သို႔ပင္ ရွာရွာ … သင့္အား ရွာေဖြ၍ မေတြ႔ေလေတာ့ၿပီတကား။
သင္ … ဘယ္မွာလဲ … အခ်စ္ … ။
(၂)
ေရမ်ားရာ မိုးရြာ
ဤ အခ်စ္ေပ်ာက္ရွာပံုေတာ္သည္ ဦးရီးေတာ္၏ ေဂဟာ ေရလႊမ္းမိုးျခင္းမွ အစျပဳေလသည္။ က်မ ျမန္မာျပည္မွာရွိေနစဥ္ တခုေသာ ၾကာသပေတးေန႔၏ ညေနခင္း၌ ဘိလပ္၏ အေနာက္အလယ္ပိုင္း ေဒသတြင္ မိုးသည္းထန္စြာ ရြာသြန္းေလသည္။ ထိုေရာအခါ ဦးရီးေတာ္ ေဂဟာတည္ရွိရာ ရြာငယ္ကေလးရွိ လမ္းမႀကီးေပၚမွ ေရမ်ားသည္ စနစ္တက် ေဖာက္လုပ္ထားေသာ ေရေျမာင္းတြင္းသို႔ အလ်င္မီေအာင္ မစီးဆင္းႏိုင္ေတာ့ဘဲ ေျမအနိမ့္ပိုင္းရွိရာ ဦးရီးေတာ္ ေဂဟာသို႔ ၀င္လာမစဲ တသဲသဲ ရွိေလေတာ့သည္။ ထိုေန႔က ၾကာသပေတးေန႔တို႔ ထံုးစံအတိုင္း ဦးရီးေတာ္က တေနကုန္ အလုပ္ဆင္းရသျဖင့္ အိမ္၌ မရွိ။ အိမ္မွာ အိမ္ရွင္မရွိေသာ္လည္း ကိုေရႊဧည့္သည္ မိုးေရမ်ားသည္ အိမ္ရွင္ျပန္လာသည္ကိုပင္ မေစာင့္ႏိုင္အားဘဲ ဂိုေဒါင္ထဲမွ မီးဖိုေခ်ာင္၊ မီးဖိုမွတဆင့္ ဧည့္ခန္း၊ ထိုမွ အိမ္သာ ဖိနပ္ခၽြတ္ စသျဖင့္ တဆင့္ၿပီးဆင့္ ခ်ဥ္းနင္း ၀င္ေရာက္ရင္း အိမ္ေအာက္ထပ္ တထပ္လံုး ျဖန္႔က်က္ ျပန္႔ႏွံ႔၍ ေနေလေတာ့၏။ ဦးရီးေတာ္ အလုပ္ၿပီး၍ အိမ္ျပန္ေရာက္ေသာ္ အိမ္ေအာက္ထပ္ တထပ္လံုးရွိ ေကာ္ေဇာမ်ားမွာ က်ဴးေက်ာ္သူ မိုးေရမ်ားေၾကာင့္ နင္းရက္စရာပင္ မရွိေတာ့ေခ်။ သို႔ျဖင့္ …. … … ။
အာမခံဌာနက ဦးရီးေတာ္အား ဟိုတယ္မွာ သြားေနဟု ဆိုေသာ္လည္း မေန၊ အိမ္ခန္းငွားေပးမည္ဆိုလည္း လက္မခံ၊ မိုးေရလြတ္ရာ အိမ္ေပၚထပ္႐ွိ အိပ္ခန္းတြင္း၌ပင္ ေနထိုင္ရင္း ေအာက္ထပ္မွ ပစၥည္းမ်ားကို ေရလြတ္ရာေရႊ႕၊ ပ်က္စီးသည္မ်ားကို လႊင့္ပစ္ၿပီး ေနလာလိုက္ရာ ပစၥည္းေတြ ဟိုေရာက္ ဒီေရာက္ ေျဗာင္းဆန္ ကုန္ေလေတာ့သည္။ ထိုအခါ ကားဂိုေဒါင္ဟု သတ္မွတ္ခ်က္အတိုင္း ေခၚဆိုရေသာ္လည္း ကားမွလြဲ၍ အကုန္ထည့္ထားသည့္ ေနရာရွိ ပစၥည္းမ်ားသည္လည္း က်မ ျပန္လာေသာအခါ ဘယ္ဆီေရာက္၍ ဘယ္ဆီေပါက္ကုန္မွန္း မသိေတာ့ပါေခ်။ က်မ ျမန္မာျပည္ မသြားခင္ ထားထားသည့္ ေျခရာလက္ရာ ဖိနပ္ရာမ်ားသည္ မိုးေရတိုက္စားျခင္းေၾကာင့္ ပ်က္ယြင္းကုန္ပါပေကာ။ ဂိုေဒါင္ထဲရွိ သံေခ်ာင္းတြင္ ခ်ိတ္ထားေသာ က်မအခ်စ္သည္လည္း လႊင့္ပစ္ပစၥည္းထဲ ပါသြားေလသလား၊ မျမင္ႏိုင္သည့္ ေခ်ာင္ႀကိဳေခ်ာင္ၾကားထဲပဲ ညပ္ေနေလမလား … ။ စဥ္းစားရခက္ပါဘိေတာ့ … ။
ေၾသာ္ အခ်စ္ကို ဂိုေဒါင္ထဲ ခ်ိတ္သည္ဟူ၍ တမ်ဳိးမထင္ၾကပါႏွင့္။ အမွန္တကယ္ကား တေပါင္ဖိုး ၃ လံုးျဖင့္ ၀ယ္လာေသာ မုန္လာဥျဖဴေတြကို ျခစ္၍ သုတ္မည္ၾကံကာ ျခစ္သည့္ စိန္ခလုတ္ လိုက္ရွာေနျခင္းပင္။ (ဒီတခါလဲ ယပင့္ (-်) နဲ႔ ရရစ္ (ျ- ) ေျပာင္းဖတ္ေပးၾကပါအံုးဗ်ဳိ႕။)
***
(၃)
အစားထိုးလိုက္ရေသာ အခ်စ္မ်ား
အျခစ္ (ခုေတာ့ စာလံုးေပါင္း မွန္သြားၿပီ) ရွာမေတြ႔သည့္ ေနာက္ဆံုး လက္ေလွ်ာ့လိုက္ရေသာ္လည္း ကိစၥမရွိ၊ က်မက အျခစ္ကို အစားထိုးတတ္ပါသည္။ ငကန္းေသ ငေစြေပၚလိမ့္မယ္ ဟူေသာ စကားပံုအရ … အျခစ္မရွိသည့္ေနာက္ မုန္လာဥမ်ားကို မျခစ္ဘဲ ဓားေလးႏွင့္ ေစြေစြကေလးလွီးကာ ဦးရီးေတာ္ကို သုပ္ေကၽြးလိုက္သည္။ ထိုအခါ ဦးရီးေတာ္က တခါတုန္းက ပန္းသီးမ်ားကို ျခစ္ၿပီးသုပ္ေကၽြးဖူးတာ အမွတ္ရသည္ထင့္ … စားရင္းေသာက္ရင္း ပန္းသီးအေၾကာင္း စကားစ ေလေတာ့သည္။ (ခုမွ ပန္းသီးဇာတ္လမ္းက စမွာ)
***
(၄)
ေမ့ေလ်ာ့ခံ ပန္းသီးမ်ား
“သမီး ပန္းသီးအခ်ဥ္တည္ထားတာေတြ ဂိုေဒါင္ထဲမွာ ရွိေသးတယ္ေနာ္ … မႈိေလးေတြေတာင္ တက္ေနၿပီ”
ဦးရီးေတာ္က ထိုသို႔ပင္၊ မႈိတက္တာေတာင္ ႏူးညံ့ညင္သာစြာ မိႈေလးေတြ တက္ေနၿပီဟု ခ်စ္စဖြယ္ သံုးႏႈန္းေပသည္။ ဦးရီးေတာ္ေျပာမွ က်မလည္း ထိုပန္းသီးခ်ဥ္ ပုလင္းၾကီးကို သတိရမိ၏။ စာဖတ္သူမ်ား မွတ္မိၾကေလမလားေတာ့ မသိ။ တခ်ိန္က ျခစ္၍မကုန္ေသာ ပန္းသီးမ်ားကို ပုလင္းႀကီးတလံုးႏွင့္ ဆားရည္စိမ္ၿပီး အခ်ဥ္တည္ထားသည္မွာ တႏွစ္ပင္ ေက်ာ္လုၿပီ။ က်မလည္း ထိုပန္းသီးမ်ား ရခါစ၌သာ ျခစ္၍ သုတ္ျခင္း၊ ခ်က္ျခင္းမ်ား စြမ္းစြမ္းတမံ ျပဳလုပ္ေသာ္လည္း ၾကာလာေသာအခါ ဆားရည္စိမ္ ပန္းသီးပုလင္းႀကီးအား ဂိုေဒါင္ထဲ သိမ္းထားရင္း ေမ့ေလ်ာ့၍ သြားေလသည္။ ဦးရီးေတာ္၏ ဂိုေဒါင္၌ ကုန္ပစၥည္းအ၀င္က မ်ား၍ အထြက္ကား နည္းလွ၏။ စားသံုးသူဟူ၍ က်မႏွင့္ ဦးရီးေတာ္သာ ရွိသည္မို႔ ပထမ ၀ယ္ထားသည့္ ပစၥည္းမ်ား မကုန္ခင္ ေနာက္ထပ္ ေရာက္ေရာက္လာျပန္ရာ အလ်င္မီေအာင္ မနည္းစားေနရသည္။ demand နည္းၿပီး supply မ်ားေနသည္ဟု ဆိုရေလမလား။
က်မက စာရင္းအင္း ပညာသည္ပီပီ ကုန္ပစၥည္း စီမံခန္႔ခြဲမႈ (inventory management) အရာ၌ အလြန္ကၽြမ္းက်င္ လိမၼာသည္မို႔ စာထဲမွာ သင္ရသည့္အတိုင္း FIFO (First In First Out) စနစ္လဲ မသံုး LIFO (Last in First Out) စနစ္လဲ မသံုးဘဲ LTY-STK (လက္သင့္ရာ စားေတာ္ေခၚ) သည့္စနစ္သာ ကိုယ့္ဘာသာ တီထြင္ က်င့္သံုးေနရကား အႏွီ ပန္းသီးပုလင္းႀကီးသည္ လက္မသင့္သည့္ စာရင္းထဲ တစတစ ေရာက္သြားရွာေလရာ စားေတာ္ေခၚသည့္ အဆင့္သို႔ ေရာက္မလာေတာ့ေပ။ က်မ ျမန္မာျပည္၌ ေျခာက္လၾကာေနထိုင္ၿပီး ဘိလပ္သို႔ ျပန္ေရာက္ေလေသာ္ ေမ့ေလ်ာခံ ပန္းသီးခ်ဥ္ပုလင္းသည္ မႈိမ်ား ခ-လို႔ေနေလၿပီတည့္။
“ဟင္ … ဟုတ္လား … မႈိတက္ကုန္ၿပီလား”
မအံ့ၾသေသာ္လည္း အံ့ၾသေလဟန္ က်မက ေမးရသည္။
“ေအး … မႈိေတြနဲ႔ လႊင့္ပစ္လိုက္ေတာ့”
ဂိုေဒါင္ထဲရွိ တခ်ဳိ႕ပစၥည္းမ်ား က်မ မေရာက္ခင္ လႊင့္ပစ္သည့္ စာရင္းထဲ ပါသြားေသာ္လည္း ပန္းသီးခ်ဥ္ ပုလင္းႀကီးကိုေတာ့ျဖင့္ မည္သူမွ် လႊင့္မပစ္ၾကဘဲ ဦးရီးေတာ္က က်မကိုသာ ပစ္မိန္႔ေပးလိုက္ေပ၏။ က်မလည္း ဂိုေဒါင္ထဲ ၀င္ခလုတ္ ထြက္ခလုတ္ သြားေနၿပီး ပန္းသီးပုလင္းႀကီးကို မ်က္စိျဖင့္ ခဏခဏ ျမင္ေနရေပမယ့္ ေတာ္ေတာ္နဲ႔ လႊင့္မပစ္ျဖစ္။
***
(၅)
မႈိတက္သြားေသာ ပန္းသီးခ်ဥ္မ်ား
အခ်ဥ္ဆိုသည္မွာ ႏွစ္ေပါက္ေအာင္ တည္ရသည္ဟု က်မက တိတ္တခိုး ဆင္ေျခေပးမိေသးသည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္က ႀကီးေတာ္ႀကီး ျမန္မာျပည္မွ ဘိလပ္သို႔ အလည္လာခိုက္ သံပုရာသီးမ်ား အခ်ဥ္တည္ေပးထားရာ ၁ ႏွစ္ခြဲ ၂ ႏွစ္ေလာက္ ၾကာမွ ဖြင့္စားေသာ္ အိစက္ ေပ်ာ့ေျပာင္း၍ အနံ႔အရသာႏွင့္ အလြန္တရာ ျပည့္၀ေလသည္။ သို႔ေသာ္လည္း မုန္လာခ်ဥ္ ပဲတီခ်ဥ္မ်ားကေတာ့ ႏွစ္ေပါက္ေအာင္ ထား၍မရ။ ေနပူလွ်င္ တပတ္ဆို ခ်ဥ္ၿပီ။ ပိုထားလွ်င္ အခ်ဥ္လည္သြားၿပီး စား၍ မေကာင္းေတာ့။ ပဲတီခ်ဥ္ဆိုလည္း ၾကာၾကာထားက ရိသြားတတ္၏။ ပန္းသီးခ်ဥ္ကေတာ့ တခါမွ မတည္စဖူး ဦးဆံုးအေတြ႔အၾကံဳမို႔ ဘယ္ေလာက္ ထားရမွန္း မသိသည့္အျပင္ ေမ့ေလ်ာ့သြားသည္က တေၾကာင္း၊ ခရီးထြက္သည္က တေၾကာင္းတို႔ေၾကာင့္ ယခုကဲ့သို႔ မႈိမ်ားလာေရာက္ စုေ၀းရျခင္း ျဖစ္ေပ၏။
ဤသို႔ျဖင့္ မုိးအံု႔ေသာ ေန႔တေန႔မွာ ပန္းသီးခ်ဥ္ ပုလင္းႀကီးကို အိမ္ျပင္ထုတ္၍ ဖြင့္သည္။ ပုလင္းကို ပလပ္စတစ္ျဖင့္ ဖံုးကာ ပိတ္ထားသျဖင့္ အေပၚယံတြင္ တက္ေနေသာ မႈိမ်ားကို ႐ုတ္တရက္ မျမင္ရ။ ထိုသို႔ပင္ ေလာကႀကီးသည္ တခါတရံ အျမင္အာ႐ံုကို လွည့္စားတတ္ေပေသးသည္။ ပုလင္းဖံုးကို ဖြင့္၍ ပလပ္စတစ္ ခြါလိုက္ေသာ္ … …
ဘိလပ္ေဆာင္း၏ ဆြတ္ဆြတ္ျဖဴေသာ ႏွင္းပြင့္မ်ားသဖြယ္ ပန္းသီးမ်ားထက္၌ မႈိပြင့္ျဖဴမ်ား လႊမ္းျခံဳထားသည္ကို ျမင္ေတြ႔ရေလေတာ့သည္။ အခ်ိန္ကာလ၏ တိုက္စားမႈေၾကာင့္ေလလား ေနရာဌာန၏ မိုက္မွားမႈေၾကာင့္ေလလား ပန္းသီးမ်ား မႈိတက္၍သြားေလၿပီ။ (ဘာမွလဲ မဆိုင္ဘူး။)
က်မကေရာ ဘာမ်ားတတ္ႏိုင္အံုးမည္နည္း။
လႊင့္ပစ္႐ံုမွတပါး အျခားမရွိၿပီေလ … ။
***
နိဂံုး
မႈိတက္သြားေသာ ပန္းသီးမ်ားကို ဆက္လက္သိမ္းဆည္းထားရန္ က်မ မမိုက္မဲ။
အခ်ိန္မီ မစားလိုက္ရ ေလျခင္းဟုလည္း ေနာင္တမရမိ။
လႊင့္မပစ္ရက္ ဟူ၍လည္း ႏွေျမာတသျခင္း ျဖစ္မေန။
သူ႔သေဘာသူေဆာင္ သူ႔သေဘာင္သူေဆာသည့္ ေလာကႀကီးတြင္ ပန္းသီးခ်ဥ္ တပုလင္းသည္ အေရးႀကီးသည့္ က႑မွာ ရွိေနမည္ မဟုတ္ဟု ယံုၾကည္သည့္ အတိုင္း ပန္းသီးမ်ားကို ပုလင္းထဲမွ ထုတ္လိုက္သည္။ အမႈိက္ပံုးထဲ မထည့္ခင္ ပုလင္းကို ဖံုးခဲ့သည့္ ပလပ္စတစ္ အိတ္ျဖင့္ ထိုပန္းသီးမ်ားကို ထုပ္လိုက္သည္။ လက္က်န္ သံေယာဇဥ္ တပဲနိဖိုးေလာက္ျဖင့္ ပန္းသီးေလး တလံုးကို လက္သည္းႏွင့္ ဆိတ္ၾကည့္ေတာ့ မာေနတုန္း၊ ေပ်ာ့ရိမေန။ သို႔ေပသိ မႈိတက္ေနေသာ ထိုအရာမ်ားကို မစားေကာင္းသည့္ အသီးဟု သေဘာထားကာ အိတ္ထဲ အျမန္ထည့္၍ အမႈိက္ပံုးထဲ ပစ္လိုက္ေလေတာ့သည္။ (ပန္းသီးေပးသူကိုေတာ့ အားနာပါ၏)
***
အားလံုးၿပီးဆံုးသြားေတာ့ … ပန္းသီးခ်ဥ္ပုလင္းႀကီးကို ဆပ္ျပာရည္ျဖင့္ ေဆးေၾကာ၍ ေနလွန္းလိုက္သည့္အခါ ပုလင္းႀကီးသည္ ခန္႔ညားထည္၀ါစြာျဖင့္ ေနာက္တခါ အခ်ဥ္တည္ရန္ အသင့္ ျဖစ္၍ ေနေခ်ၿပီတကား။
***
ပန္းသီးမ်ား မႈိမတက္ခင္ အျမန္စားသံုးႏိုင္ၾကပါေစ …
ေမဓာ၀ီ
၁၉၊ ေအာက္တိုဘာ၊ ၂၀၁၂
၀၀း၀၁ နာရီ
