အံေခ်ာ္ေနေသာ စကားမ်ား (Spoonerism)

ဒီေဆာင္းပါးေလးေရးထားတာေတာ့ၾကာပါျပီ။ ေတြးမိေတြးရာ အေတြးမ်ားဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ၁-၂-၃-၄ အမွတ္စဥ္ထုိးျပီး ေရးခဲ့တာ ဒီေဆာင္းပါးက နံပါတ္ (၅)ေပါ့။
ဒီေန႔အဖို႔ အသစ္ေရးဖို႔ အာရံုမရတာကတေၾကာင္း၊ အလုပ္မ်ားတယ္လို႔ လႊဲခ်ျပီး အပ်င္းၾကီးေနတာက တေၾကာင္းတို႔ေၾကာင့္ ေရးျပီးသားစာေတြထဲက ေမႊေႏွာက္ရွာေဖြရင္း ဒီေဆာင္းပါးကို သြားေတြ႕လို႔ တင္လိုက္တာပါ။ ေနးတစ္ဖိုရမ္မွာေတာ့ တင္ဖူးပါတယ္။ ကိုယ့္ဘေလာ့ကိုယ္ မတင္ရေသးေတာ့လည္း အသစ္လို႔ပဲ ဆိုၾကပါစို႔။ ပံုႏွိပ္မယ့္ ေဆာင္းပါးျဖစ္တာေၾကာင့္ စာလံုးေပါင္းကိုေတာ့ အမွန္နီးပါး ေရးထားပါတယ္။ ဥပမာ - ဘေလာ့မွာ ေရးေနက်ပံုစံ က်မ လို႔ မေရးဘဲ ကြၽန္မ လို႔ ေရးတာမ်ဳိးေပါ့။
ဖတ္ၾကည့္ၾကပါအံုး … ။
***
တူမေလးတေယာက္ စကားေျပာတတ္ခါစ “ေကာ္ဖီ”ကို “ေဖာ္ကီ”၊ “ဂ်ပိုး”ကို “ပဂ်ဳိး” လို႔ေျပာေတာ့ ကၽြန္မတို႔ေတြ သေဘာက်စြာ ရယ္ေမာခဲ့ၾကဖူးတယ္။

စကားေျပာတတ္ခါစ ကေလးေလးေတြဟာ ေျပာခ်င္ေဇာနဲ႔ျဖစ္ေစ၊ အမွတ္သညာမွားလို႔ျဖစ္ေစ၊ စကားမပီလို႔ျဖစ္ေစ စကားေတြကိုမွားယြင္းျပီးေျပာတတ္ၾကတယ္။ သူတို႔ေျပာတဲ့စကားလံုးေလးေတြက တလြဲေတြမွားေနေစဦးေတာ့ ၾကားရသူအဖို႔ ရယ္စရာ ၾကည္ႏူးစရာသာျဖစ္ၾကတယ္။ မွားရေကာင္းလားလို႔ ကေလးေတြကို အျပစ္မတင္ၾကဘူး။ သူတို႔လြဲေနရင္ ျပန္တည့္ေပးဖို႔ကေတာ့ လူႀကီးေတြရဲ႕ တာ၀န္ပဲေပါ့။

ကၽြန္မငယ္ငယ္ကဆို ဖိနပ္ကို “ပတတ္” လို႔ ေခၚတယ္တဲ့။ အဲဒါကို ကၽြန္မထက္ ၂ႏွစ္နီးပါး ေလာက္ အသက္ႀကီးတဲ့ ကၽြန္မအစ္မက “ညီမေလးက တမတ္ကို ပတတ္တဲ့ .. ဟားဟားဟား” ဆိုၿပီး ကၽြန္မကို ေလွာင္ေျပာင္ရယ္ေမာခဲ့တယ္ဆိုၿပီး အေဖ ခဏခဏေျပာျပလို႔ မွတ္မိေနပါတယ္။ ကၽြန္မ ေမာင္ေလး ငယ္ငယ္ကေတာ့ “မနက္ျဖန္” နဲ႔ “မေန႔က” ကို မွားမွားေျပာေလ့ရွိတယ္။

ကေလးေတြ ငယ္ငယ္တုန္းကေတာ့ မွားေျပာတာဟာ ခ်စ္စရာေကာင္းေပမယ့္ လူႀကီးတေယာက္ ဒီလိုမွားေျပာတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ “ဒါေလာက္ေတာင္ မသိရေကာင္းလား .. နားမလည္ရေကာင္းလား” ရယ္လို႔ အျပစ္တင္ၾကပါလိမ့္မယ္။ ႏႈတ္က ဖြင့္မေျပာသည့္တိုင္ ႏွာေခါင္းရႈံ႕ၾကမွာေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္။ ကၽြန္မတို႔ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ေန႔စဥ္သံုးစကားကိုေတာင္ မွန္ေအာင္ မေျပာႏိုင္တဲ့သူေတြ အမ်ားႀကီးပါ။ တခ်ဳိ႕လူႀကီးေတြ “မာလကာသီး” ကို “မာကလာသီး”၊ “ကစားတယ္” ကို “စကားတယ္” လို႔ေျပာၾကတာေတြလည္း ၾကားၾကားေနရတယ္။ အဲဒီလိုၾကားရရင္ျဖင့္ ကၽြန္မ သိပ္စိတ္ပ်က္မိပါရဲ႕။

သူတို႔ ဘာလို႔ ဒီလိုမွားေနၾကတာလဲ။ ငယ္ငယ္ထဲက မသိခဲ့လို႔လား။ သိရက္နဲ႔ပဲ ႏႈတ္က်ဳိးေနလို႔ လား။ ဒါမွမဟုတ္ သူတို႔ေဒသစကားပဲလား။ ကၽြန္မဥာဏ္ ၉လက္မ မျပည့္ တျပည့္နဲ႔ ေတြးမိေတြးရာ ေတြးေနမိပါေရာ။

ျမန္မာစကားဆိုတာကလည္း ေ၀ါဟာရက ခပ္မ်ားမ်ားမဟုတ္လား။ နဂိုထဲက ေ၀ါဟာရၾကြယ္ရတဲ့ အထဲ ေမြးစားစကားလံုး ဆိုတာေတြကလည္း ရွိေသးရဲ႕။ ပါဠိ၊ သကၠဋ၊ အဂၤလိပ္၊ အိႏၵိယ၊ တရုတ္ စတဲ့ ဘာသာစကားေတြကေန ေမြးစားယူတာေရာ မေမြးစားဘဲ ယူတာေရာ ယူရင္းယူရင္း စာလံုးေတြ ေတာ္ေတာ္ေဖာင္းပြကုန္ၿပီး ဘယ္ကေနဘယ္လို ဆင္းသက္လာမွန္းမသိေတာ့တဲ့ (မိဘရင္းေပ်ာက္ကုန္တဲ့)ေ၀ါဟာရေတြ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ရွိေသးလဲ။ အင္း ..ေတြးရင္းေတြးရင္း မေတြးတတ္ေတာ့ပါဘူး။
***
တေန႔ေတာ့ အေဖ့စာအုပ္ဗီရိုေမႊရင္းနဲ႔ စိတ္၀င္စားစရာစာအုပ္တစ္အုပ္ ရလာပါတယ္။ အဲဒီစာအုပ္ကေတာ့ သီရိပ်ံခ်ီဦးသာျမတ္ ေရးတဲ့ “ေပါရာဏစကားအဘိဓာန္” ဆိုတဲ့ စာအုပ္ေလးပါ။ ေပါရာဏဆိုတာ ေရွးစကားဆိုေတာ့ ေရွးစကားေတြကို အနက္ျပန္ဖြင့္ထားတဲ့ စာအုပ္ေလးပဲ .. ကိုယ္သိခ်င္ တဲ့ ေ၀ါဟာရေတြ ၾကည့္ဖို႔ အသံုးတည့္မယ္ဆိုျပီး အေဖ့ဆီက ေတာင္းလာခဲ့ပါတယ္။

“ျမန္မာစာေပသည္ ဧက၀ဏ္ဏ (ပါဌ္ဆင့္ပါ၊ ဏၾကီးႏွစ္လံုးဆင့္ရွာမရလို႔။) ဘာသာစကား လံုးခ်င္းအနက္ရ စကားျဖစ္သည့္အေလ်ာက္ လြယ္ကူေသာ ဘာသာရပ္မဟုတ္ေခ်၊ အနက္အဓိပၸါယ္ ပရိယာယ္လည္း ၾကြယ္၀လွ၏၊ ေရးထံုးလည္း မွန္ကန္တိက်မွသာ အနက္ေပၚႏိုင္၏၊ ေရးထံုးလြဲလွ်င္ အနက္လည္းေခ်ာ္၏၊ ျမန္မာစာေပ တတ္ကၽြမ္းရန္ ပါဠိ ဘာသာတတ္ကၽြမ္းရန္လည္း လိုပါ၏၊ သို႔ေသာ္လည္း ပါဠိဘာသာ တတ္ရံုမွ်ျဖင့္ ျမန္မာဘာသာတတ္သည္ဟု မဆိုသာေခ်၊ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ျမန္မာစာေပသည္ တိုင္းရင္းသား စကားမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားဘာသာ စကားရပ္မ်ား ေရာႁပြမ္းေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ေခ်သည္၊ ဘာသႏၱရဗဟုသုတ ျပည့္စံုလွ်င္ သာ၍ပင္ အက်ဳိးမ်ားပါသည္။”

က်မ္းျပဳဆရာက အထက္ပါအတိုင္း နိဒါန္းမွာေရးထားပါတယ္။ ဘာသာစကား ရွင္းလင္းခ်က္ ေလးေတြပါ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ပါ၀င္တဲ့အတြက္ ေတာ္ေတာ္အဖိုးတန္တဲ့ စာတအုပ္ပါပဲ။

ဖတ္ေနရင္း တေနရာအေရာက္မွာ ... အစမွာေျပာခဲ့တဲ့ ကေလးမေလးသံုးသလို မွားသံုးရင္းနဲ႔ အမွားၾကာတဲ့အခါ အမွန္လိုလိုျဖစ္သြားတဲ့ စကားလံုးေတြအေၾကာင္း ရွင္းျပထားတာကို စိတ္၀င္စားစြာေတြ႕ရ ပါတယ္။

“ရြက္တူေက်းကို ၾကက္တူေရြးေခၚဘိသကဲ့သို႔ ဖေအကို အေဖဟု ေခၚေသာ အံေခ်ာ္စကား”
ဆိုတဲ့ စာပိုဒ္ေလးကိုေတြ႕လိုက္တဲ့အခါမွ .. ကၽြန္မတို႔ ေန႔စဥ္အံေခ်ာ္စကားေတြ သံုးေနၾကပါလား လို႔ သိလိုက္ရပါတယ္။

ေက်း - ဆိုတာ ေက်းငွက္၊ ရြက္တူေက်းဆိုေတာ့ အရြက္ (သစ္ရြက္) နဲ႔တူတဲ့ေက်းငွက္ေပါ့။ ရြက္တူေက်း မွ အံေခ်ာ္ျပီး ၾကက္တူေရြး ျဖစ္လာတယ္ဆိုတာကို သဘာ၀ယုတၱိနဲ႔ စဥ္းစားၾကည့္ရင္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိပါတယ္။

အဲဒီလိုသံုးတဲ့ စကားေတြကို အံေခ်ာ္စကား (Spoonerism) လို႔ေခၚတယ္ဆိုရတာကိုလည္း မွတ္သားလိုက္ရပါတယ္။

အံေခ်ာ္စကားဇယားကို ခုလိုျပထားပါတယ္။
ဖေအ .. မေအ ၏အစား အေဖ .. အေမ
အယ်ိရာ ။ အရိယာ
ေပယ်ာလ ။ ေပလာယ်
မာလကာ ။ မာကလာ
ရြက္တူေက်း ။ ၾကက္တူေရြး (က်က္တူေရြး)
တံမ်ဥ္း ။ မ်ဥ္းတံ
အေခ်တင္ ။ အတင္အေခ်
အကုတ္တပတ္ ။ အပတ္တကုတ္
၀ဇရိန္ ။ ၀ရဇိန္ (ပါဠိလို “၀ဇိရ” သသၤကရိုက္လို “၀ျဇ” မွ သက္ဆင္းသျဖင့္ ၀ဇိရိန္, ၀ဇရိန္ဟု ဆိုသင့္ဆိုထိုက္ပါလ်က္ႏွင့္ အံေခ်ာ္သျဖင့္ “၀ရဇိန္” ဟုျဖစ္ရျပန္ပါေသးသည္။ ပါဠိလို ၀ဇိရသည္ မိုးႀကိဳးဟု အနက္ရပါသည္။)
.. စသည္ .. စသည္ ေတြ႕ရျပီး အဂၤလိပ္လိုလည္း ခုလိုရွင္းျပထားပါတယ္။

Spoonerism, accidental transposition of initial letters etc; of two or more letters
e.g. (a) blushing crow for crushing blow
(b) tons of soil for sons of toil
(c) shoving leopard for loving shepherd
***
တကယ္ေတာ့ ဘာသာစကားတစ္ခုဟာေလ့လာရင္ ကုန္ႏိုင္စရာမရွိပါဘူး။ ေလ့လာေလေလ ေလ့လာစရာေတြ ထပ္ထပ္ေတြ႕ျပီး ေလ့လာဖို႔မဆံုးႏိုင္ေအာင္ပါပဲ။ ျပီးေတာ့ ဘာသာစကားတခုနဲ႔ တခုဟာ လည္း ဆက္စပ္ေနတာမို႔ ဘာသာစကားတမ်ဳိးကိုေလ့လာရင္ တျခားဘာသာစကားထဲက ေ၀ါဟာရေတြပါ တဆက္တည္း သိသြားႏိုင္ပါတယ္။

ဒါတင္မကပါဘူး၊ ဘာသာစကား တစ္ခုရဲ႕ေနာက္ကြယ္မွာ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ကိုးကြယ္မႈနဲ႔ ရာဇ၀င္ ေတြပါ ပါ၀င္ေနတာမို႔ ဘာသာစကားေလ့လာရင္းနဲ႔ သူ႔ယဥ္ေက်းမႈေတြ၊ သူ႔ကိုးကြယ္မႈေတြ သူ႔ရာဇ၀င္ သမိုင္းေၾကာင္းေတြပါ တစိတ္တေဒသ သိႏိုင္ပါေသးတယ္။ အလြန္စိတ္၀င္စားစရာပါ။
***
ဒီလိုနဲ႔ .. ကၽြန္မလည္း အံေခ်ာ္စကားေလးေတြကို ႏွစ္ျခိဳက္စြာေလ့လာမိရာက ေ၀ါဟာရေတာထဲက ေယာင္လည္လည္နဲ႔ ျပန္မထြက္ႏိုင္ဘဲ ေပ်ာ္ေမြ႕ေနမိပါပေကာ။
***
ေမဓာ၀ီ
၂၀.၆.၀၆
၀၀း၀၀ နာရီ