က်မႏွင့္ ကႀကီး-ခေကြး

မေန႔ညေနက ကေလးေတြကို ကြန္ပ်ဴတာသင္ေတာ့ ျမန္မာစာ လက္ကြက္႐ိုက္နည္း သင္ခန္းစာကို သင္ပါတယ္။
ဘယ္စာလံုးက ဘယ္နားမွာရွိတယ္ဆိုတာကို ကီးဘုတ္ပံု အကြက္ေလးေတြ ေရးဆြဲၿပီး တလံုးခ်င္း ေျပာျပေနရင္းနဲ႔ “ဌ” ကို ေျပာေတာ့ က်မက “ဌ” နဲ႔ “႒” မတူေၾကာင္း ရွင္းျပ ျဖစ္တယ္။ ရွင္းေနတုန္း ကေလးတေယာက္က ခုလို ထေမးပါတယ္။

“ဌ၀င္ဘဲ လို႔ ဘာလို႔ေခၚရတာလဲ” တဲ့။ ဒီေတာ့ က်မက …
ဌ၀င္ဘဲ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ ဌ၀မ္းဘဲ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၀မ္းဘဲ နဲ႔ တူတဲ့ ဌ လို႔ ဆိုလိုတာ ျဖစ္ေၾကာင္း စသျဖင့္ ေျပာျပေတာ့ သူတို႔ေတြ တေယာက္ျပီး တေယာက္ ဆက္ေမးၾကပါေလေရာ။
ထဆင္ထူး ကေရာ .. ဍ ရင္ေကာက္ကေရာ … ဆိုျပီး ေမးလိုက္ၾကတာ … တေယာက္ တေပါက္ပါပဲ။ က်မလည္း ဒီအေၾကာင္း ဖတ္ထားတာ မၾကာေသးေတာ့ သူတို႔ေမးသမွ် ေျဖႏိုင္ခဲ့လို႔ ေတာ္ပါေသးရဲ႕ လို႔ က်ိတ္ၿပီး သက္ျပင္းခ်မိတယ္။

ခုေခတ္ ကေလးေတြမွ မဟုတ္ပါဘူး။ လူႀကီးတခ်ဳိ႕လည္း ကႀကီး ခေကြး ဘာေၾကာင့္ေခၚသလဲ သိပ္မသိၾကပါဘူး။ တခ်ဳိ႕ဆို ခုနကေလးေတြလိုပါပဲ၊ ကႀကီး ခေကြးကို ပီပီသသေတာင္ မေခၚတတ္ၾကဘူး။
ဋတလင္းဂ်ိတ္၊ ဌ၀င္ဘဲ၊ ဓအုတ္ခ်ဳိက္၊ ဗလက္ခ်ဳိက္ စသျဖင့္ ေခၚေနၾက ေရးေနၾကပါတယ္။
က်မတို႔ စာေရးၾကတဲ့ ေနရာမွာ ကႀကီး ခေကြးေတြနဲ႔ စီကံုးေရးသားရတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကႀကီး ခေကြး အေၾကာင္းကိုေတာ့ သိဖို႔လိုတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

ျမန္မာစာကို ေသခ်ာဂဏ သိခ်င္တဲ့အတြက္ ဟိုးတေလာက က်မ ျမန္မာစာ သင္ပုန္းႀကီးစာအုပ္ ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ ခုေနာက္ပိုင္း သူငယ္တန္း ဖတ္စာထဲက စာသားေလးေတြ က်မ ေလ့လာျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒီစာသားေလးေတြကို အျပင္ေလာက နဲ႔ စပ္ဟပ္ၿပီး ေတြးၾကည့္ရတာ သေဘာက်မိတာနဲ႔ “ညအခါ-လသာသာ” တို႔ “ရာသီဥတုပူသည္” တို႔ က်မ ေရးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ က်မရဲ႕ ဘေလာ့ နာမည္ကိုက “ေတြးမိေတြးရာ ေရးမိေရးရာ” ဆိုေတာ့လည္း က်မေတြးမိသမွ်ေတြ ေလွ်ာက္ေရးေနမိတာပါ။ က်မ ထူးထူးဆန္းဆန္းေတြေတာ့ မေတြးတတ္ပါဘူး။ က်မရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္၊ က်မေလ့လာထားတဲ့ ပညာရပ္အခ်ဳိ႕နဲ႔ က်မခံစားမိတဲ့ ခံစားခ်က္ေတြ ေပါင္းစပ္ၿပီးေတာ့သာ ႐ုိး႐ိုးရွင္းရွင္း ေတြးမိျခင္းကို ေရးမိျခင္းမွ်ပါပဲ။

ႀကံဳလို႔ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ …. က်မရဲ႕ ဖခင္ႀကီးဟာ ဘာသာေရး သင္တန္းနည္းျပ ဆရာျဖစ္သလို ဘာသာေရးနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ စာေပေတြ ေရးသားထုတ္ေ၀သူ တဦးျဖစ္တာမို႔ က်မဟာ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် ဘာသာေရးနဲ႔ ဆိုင္တဲ့စာေတြ, စကားေတြနဲ႔သာ ထိေတြ႕ေနရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ က်မရဲ႕ အေတြးအေခၚ အေရးအသားေတြဟာ ဘာသာေရးနဲ႔ မကင္းႏိုင္ပါဘူး။ ဒါဟာ က်မအေနနဲ႔ ရွက္စရာမဟုတ္သလို၊ တပါးသူအေနနဲ႔လည္း ေလွာင္ေျပာင္စရာလည္း မဟုတ္ဘူးလို႔ က်မကေတာ့ ျမင္မိပါတယ္။

အခု က်မ ကႀကီး ခေကြး အေၾကာင္း ေရးခ်င္ပါတယ္။ ကႀကီး ခေကြး ဘာေၾကာင့္ေခၚသလဲ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာကို က်မ ေလ့လာမိသေလာက္ ျပန္လည္ ေ၀မွ်ခ်င္တဲ့သေဘာပါပဲ။ ဒါေလးမ်ား လာေရးေနရေသးတယ္လို႔ အထင္ေသးလိုက ေသးႏိုင္ပါတယ္။ မသိေသးသူမ်ားနဲ႔ သိလိုသူမ်ားကိုသာ ရည္ရြယ္ပါတယ္။ အင္တာနက္ေပၚက တတ္သိ ပညာရွင္ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ားကို မရည္ရြယ္ပါဘူးရွင္။
***
“ကႀကီး-ခေကြး စစ္တမ္း”

ကႀကီး - ဗ်ည္း ၃၃-လံုးတို႔ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္သဖြယ္ အဦးအစမွာ ရွိျခင္းေၾကာင့္ “ႀကီး” ဆိုတဲ့ ၀ိေသသနနဲ႔ “ကႀကီး” လို႔ ေခၚပါတယ္။
ခေကြး - (ပံုသဏၭာန္အားျဖင့္)ေကြးေသာ ခ
ဂငယ္၊ ဃႀကီး - ငယ္ေသာ ဂ၊ - ႀကီးေသာ ဃ
* င၊ ဉ၊ မ၊ ၀၊ သ၊ ဟ တို႔မွာ ၀ိေသသနမတြဲရပါ၊ ပကတိအသံသာ ထြက္ၾကပါတယ္။*
စလံုး၊ ဆလိမ္ - လံုးေသာ စ၊ အလိမ္ပံုသဏၭာန္ရွိေသာ စ
ဇကြဲ၊ စ်မ်ဥ္းဆြဲ - ကြဲေသာ စ၊ မ်ဥ္းဆြဲလ်က္ရွိေသာ စ
(စလံုး၊ ဆလိမ္၊ ဇကြဲ၊ စ်မ်ဥ္းဆြဲ ဆိုတဲ့ စာလံုးေတြမွာ လံုး၊ လိမ္၊ ကြဲ၊ မ်ဥ္းဆြဲ စတဲ့ ၀ိေသသနတို႔ရဲ႕ မွီရာက ‘စ’ ပင္ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္)
ဋသံလ်င္းခ်ိတ္ (ဋေျခဆင္း) - သံလ်င္းခ်ိတ္ႏွင့္ တူေသာ ဋ၊ ေျခဆင္းလ်က္ရွိေသာ ဋ
(သံလ်င္းခ်ိတ္ ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရကေတာ့ ….ေရွးတုန္းက မင္းစိုးရာဇာေတြ စီးတဲ့ လူထမ္းရတဲ့ယာဥ္ကို “သံလ်င္း” လို႔ ေခၚပါတယ္၊ အဲဒီသံလ်င္းမွာ ခ်ိတ္တဲ့ ခ်ိတ္နဲ႔တူလို႔ ဋသံလ်င္းခ်ိတ္လို႔ ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္)
ဌ၀မ္းဘဲ - ၀မ္းဘဲသတၱ၀ါနဲ႔ တူေသာ ဌ
ဍသံေကာက္ (ဍရင္ေကာက္) - သံေကာက္ (ေကာက္ေနေသာ သံေခ်ာင္း) ႏွင့္ တူေသာ ဍ၊ ရင္ဘတ္သဖြယ္ ေကာက္ေနေသာ ဍ
ဎေရမႈတ္ -ေရမႈတ္ႏွင့္တူေသာ ဎ
ဏႀကီး - ႀကီးေသာ ဏ
တ၀မ္းပူ - ပူေသာ၀မ္းရွိသည့္ တ
ထဆင္ထူး - ဆင္ကိုခတ္ေသာ ထူးႏွင့္ တူသည့္ ထ
ဒေထြး - ငယ္ေသာ ဒ (ေထြး = ငယ္သည္)
ဓေအာက္ျခိဳက္ -ေအာက္ဖက္၌ ျခိဳက္၀ွမ္းျဖစ္ေနေသာ ဓ
(မူလ ဓအကၡရာဟာ ဗ ေျပာင္းျပန္ပံုသဏၭာန္ရွိပါတယ္ ေအာက္က အပိတ္မပါပါဘူး။)
နငယ္ - ငယ္ေသာန
ပေစာက္ - အေစာက္ရွိေသာ ပ
ဖဦးထုပ္ - ဦးထုပ္ပံုသဏၭာန္ရွိေသာ ဖ
ဗထက္ျခိဳက္ - အထက္က ျခိဳက္၀ွမ္းျဖစ္ေနေသာ ဗ (ဗႏွင့္ ဓ အထက္ျခိဳက္ႏွင့္ ေအာက္ျခိဳက္ ကြာျခားသည္)
ဘကုန္း - ကုန္းေသာပံုသဏၭာန္ရွိေသာ ဘ
ယပက္လက္ - ပက္လက္ပံုသဏၭာန္ရွိေသာ ယ
ရေကာက္ -ေကာက္ေသာပံုသဏၭာန္ရွိေသာ ရ
လ (ငယ္)၊ ဠ ႀကီး - ငယ္ေသာ လ၊ ႀကီးေသာဠ
***
ကႀကီး ခေကြး စစ္တမ္းကေတာ့ ဒီမွ်ပါပဲ။
ျမန္မာတိုင္း ျမန္မာစာေပကို ခ်စ္တတ္ ျမတ္ႏိုးတတ္ ေလးစားတတ္ေစရန္ ရည္သန္၍ …
***
ေမတၱာျဖင့္
ေမဓာ၀ီ
3rd May, 2007
00:55 am
(ရည္ညႊန္း - ဟံသာ၀တီ ဦးဘရင္ ၏ ျမန္မာစာ အေျချပ - ၁၉၆၇၊ ဒီဇင္ဘာလ)