ကာကြယ္ၾကသည္ ဆိုရာဝယ္ …

***
ကၽြန္မတို႔ ဝန္းက်င္မွာ ခုတေလာ အမ်ားျပည္သူ ထိတ္လန္႔ေနတဲ့ H1N1 ေရာဂါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကာကြယ္ဖို႔ရာ အမ်ဳိးမ်ဳိး လႈံ႔ေဆာ္ၾကတာကို ေတြ႕ျမင္ေနရပါတယ္။ လႈံ႕ေဆာ္ၾကတဲ့အတိုင္း ကာကြယ္ၾကတာကို အထင္ရွားဆံုး ျမင္ႏိုင္တာကေတာ့ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရဲ႕ မ်က္ႏွာေပၚက ႏွာေခါင္းနဲ႔ ပါးစပ္ကို အုပ္ထားတဲ့ mask ေတြပါပဲ။

.

လမ္းေပၚမွာ၊ ကားေပၚမွာ၊ ေစ်းဆိုင္မွာ၊ ေက်ာင္းေတြမွာ mask ေတြ အၿပိဳင္အဆိုင္ တပ္ေနၾကတဲ့အျပင္ mask တပ္ထားတဲ့ ပံုေတြ ေဖ့စ္ဘုတ္လို ဆိုရွယ္ေပ့ခ်္ေတြမွာပါ ဖက္ရွင္တစ္ခုလို သူ႔ထက္ငါ တင္ေနၾကတာ လည္း ျမင္ရပါတယ္။ ဒါဟာ မေကာင္းလို႔ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ mask တပ္ထားတဲ့အခါ ကိုယ္ ေခ်ာင္းဆိုးရင္ ႏွာေခ်ရင္လည္း သူတပါးဆီ မေရာက္ေတာ့ဘူး၊ သူတပါး ေခ်ာင္းဆိုး ႏွာေခ်လည္း ကိုယ့္ဆီ မေရာက္ႏိုင္ဘူး ဆိုေတာ့ H1N1 တြင္ မကဘူး၊ တျခားကူးစက္ႏိုင္တဲ့ ေရာဂါပိုးမႊားရန္ကပါ ကာကြယ္ႏိုင္တာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ … … လူတိုင္း လူတိုင္းဟာ mask ေတြကို စနစ္တက် မတပ္ၾက … မစြန္႔ပစ္ၾကတဲ့အခါ …. ။
***
ႏွာေခါင္းနဲ႔ ပါးစပ္မွာ အနီးကပ္ တပ္ရတဲ့ mask ေတြကို စနစ္တက် မသံုးစြဲတတ္ၾကတဲ့အခါ ပိုၿပီး ဆိုးရြားတဲ့ ျပႆနာေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ကၽြန္မတို႔ေက်ာင္းမွာ ကေလးတခ်ဳိ႕ဟာ mask ေတြကို စတိုင္လုပ္ တပ္ၾကတယ္။ စကားေျပာရ အသက္႐ွဴရ မုန္႔စားရ ခက္လာေတာ့ ခၽြတ္ၿပီး ဟိုနား ဒီနား တင္ထား၊ စကားေျပာၾက၊ မုန္႔စားၾကလုပ္ၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ တခါ ျပန္ယူၿပီး တပ္ၾကျပန္တယ္။ အဲဒီလို မလုပ္ဖို႔ ကၽြန္မမွာ အထပ္ထပ္ ေျပာေပမဲ့ လုပ္တဲ့သူက ျပန္လုပ္ၾကတာပါပဲ။ တခ်ဳိ႕မိဘေတြကေတာ့ သူတို႔ သားသမီးေတြကို ေသခ်ာမွာပါတယ္။ တခါျဖဳတ္ၿပီး ျပန္မတပ္ဖို႔၊ အမႈိက္ပံုးထဲ ေသခ်ာ စြန္႔ပစ္ဖို႔ စသျဖင့္ေပါ့။
.
အမႈိက္ပံုးထဲ စြန္႔ပစ္တာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ လတ္တေလာ ျမင္တာ ေျပာရရင္ ႐ုပ္သံဌာနတစ္ခုက H1N1 နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လမ္းသြားလမ္းလာေတြကို အင္တာဗ်ဴးလုပ္တဲ့အစီအစဥ္ live လႊင့္ပါတယ္။ ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္က မဟာဗႏၶဳလပန္းျခံထဲမွာပါ။ အဲဒီမွာ ကေလးငယ္တေယာက္က အမႈိက္ပံုးနားမွာ က်ေနတဲ့ mask ကို ယူတပ္ေနတာ ျမင္လိုက္ရပါတယ္။ အစီအစဥ္ တင္ဆက္သူကလည္း အဲဒီကေလးငယ္ကို တားေတာ့ တားလိုက္တယ္ ထင္ပါတယ္။ ဒါကို ၾကည့္ၿပီး ကၽြန္မ ေတာ္ေတာ္ေလး ထိတ္လန္႔ မိတယ္။ အမႈိက္ေတြကို စနစ္တက် မစြန္႔ပစ္ႏိုင္ၾကေသးတဲ့/ စြန္႔ပစ္ရမွန္း မသိတဲ့/ စြန္႔ပစ္တဲ့ စနစ္ မရွိတဲ့ ကၽြန္မတို႔ ႏိုင္ငံမွာ ဒီလို ကေလးငယ္ေတြ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ မ်ားေနမလဲ။
.
အမႈိက္ကို စနစ္တက် မစြန္႔ပစ္တဲ့အေၾကာင္း ၾကံဳလို႔ထပ္ေျပာရရင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ပုဂၢလိက ေဆး႐ံုတခုရဲ႕ အမႈိက္ကန္မွာ အမႈိက္အိတ္ႀကီးနဲ႔ တလံုး စြန္႔ပစ္ထားတဲ့ အသံုးျပဳျပီးသား ေဆးထိုးအပ္ေတြကို လူတခ်ဳိ႕က ေမႊေႏွာက္ရွာေဖြ ေရြးယူေနတာ ကၽြန္မအေဖ ကိုယ္တိုင္ မ်က္စိနဲ႔ တပ္အပ္ ျမင္ခဲ့ရဖူးပါတယ္။ ထိုနည္းတူစြာပဲ အမႈိက္နဲ႔ အမႈိက္ပံုးေတြဟာ မမွ်တတဲ့အတြက္ ရပ္ကြက္တိုင္းမွာ ထားေပးတဲ့ အမႈိက္ပံုးေတြရဲ႕ ေဘးမွာ ေတာင္ပံုရာပံု ပံုထားရတဲ့ အမႈိက္ေတြ … အဲဒီအမႈိက္ေတြကို ထိုးဆြ ရွာေနၾကရွာတဲ့ လူေတြ၊ ေခြးေတြကို … မျမင္ရက္စရာ ျမင္ေနရပါတယ္။ ဒီအမႈိက္ပံုေတြကေန ေရာဂါမ်ဳိးစံု ကူးစက္ျပန္႔ပြါး ႏိုင္တာေၾကာင့္ အမႈိက္ေတြကို အရင္ဆံုး ထိမ္းခ်ဳပ္ဖို႔လည္း လိုအပ္တယ္ မဟုတ္လား။
***
ေနာက္တခုကေတာ့ Hand Sanitizer လို႔ ေခၚတဲ့ လက္သန္႔စင္တဲ့ ေဆးရည္ဂ်ဲလ္ပါ။ 

.

H1N1 ကာကြယ္ဖို႔ သတိေပးခ်က္ေတြထဲမွာ လက္ကို ေသခ်ာေဆးရမယ္၊ လက္သန္႔စင္ ေဆးရည္ကို သံုးစြဲရမယ္ … စသျဖင့္ ပါဝင္ပါတယ္။ လက္သန္႔စင္ေဆးရည္ဟာ မ်က္စိနဲ႔ မျမင္ႏိုင္တဲ့ ဘက္တီးရီးယား ေတြကို ေသေစႏိုင္တယ္၊ ဒါေၾကာင့္ အထူးသျဖင့္ ေဆး႐ံုေတြ ေဆးခန္းေတြမွာ လက္သန္႔စင္ေဆးကို အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းေတြအေနနဲ႔ ဒီေဆးရည္ကို အတိုင္းအဆနဲ႔ အသံုးျပဳၾကေပမဲ့ မသိနားမလည္တဲ့ ကေလးငယ္ေတြက အလြန္အကၽြံ သံုးစြဲ ၾကတဲ့အခါ … ။
.
ဒါကလည္း ကၽြန္မတို႔ ေက်ာင္းမွာ ၾကံဳရတာပါပဲ။ တရက္ Grade 1 အတန္းထဲကို ဝင္သြားတဲ့အခါ စာသင္ခန္းတခန္းလံုး ေမႊးသလိုလို နံသလိုလို အနံ႔ေတြ ေရာျပြမ္းၿပီး ေထာင္းေထာင္းထေနပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ေမးျမန္းၾကည့္ေတာ့ ကေလးေတြက လက္သန္႔ေဆးရည္ေတြ အားရပါးရ လိမ္းထားၾကပါသတဲ့။ သူတို႔အားလံုးနီးပါးဆီမွာ ေဆးရည္ဗူးေလးေတြ ကိုယ္စီနဲ႔။ အနံ႔အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အေရာင္အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ဗူးပံုစံအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အရြယ္အစား အမ်ဳိးမ်ဳိးပဲ။ ပါလာတဲ့သူေတြ ဗူးေတြစားပြဲေပၚ လာတင္ဖို႔ ေျပာၿပီး ဒီလက္သန္႔ေဆးရည္ကို အမ်ားႀကီး မသံုးဖို႔နဲ႔ ဘယ္လို သံုးစြဲရမယ္ဆိုတာ ရွင္းျပေပးခဲ့ပါတယ္။ 

အသက္ ၅ ႏွစ္ ၆ ႏွစ္ ကေလးေတြ အေနနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ ႏူးညံ့ပါးလႊာတဲ့ အေရျပားေလးေတြဟာ ဓာတုပစၥည္းေတြပါတဲ့ လက္သန္႔ေဆးရည္ေတြ အလြန္အကၽြံသံုးစြဲဖို႔ မသင့္ေတာ္ပါဘူး။ ဒါကို လူႀကီးမိဘေတြလည္း သတိထားသင့္ ပါတယ္။ သူတို႔ေလးေတြက အနံ႔ေလး ေမႊးၿပီး လိမ္းလိုက္ရင္ ေအးေအးေလး ျဖစ္ေနေတာ့ သေဘာက်ၾကၿပီး ခဏခဏ လိမ္းၾကတယ္၊ သူတို႔ခ်စ္တဲ့ ဆရာ ဆရာမေတြကိုလည္း လက္ျဖန္႔ခိုင္းၿပီး အပံုလိုက္ ညွစ္ခ်လို႔ လိမ္းေစတယ္။ တရက္ထဲနဲ႔ တဗူးကုန္လုနီးပါး သံုးထားတဲ့ ကေလးေတြလည္း ရွိပါတယ္။
.
စာသင္ခ်ိန္အၿပီး Google မွာ side effect of hand sanitizer ကို ရွာၾကည့္ေတာ့ အလြန္အကၽြံသံုးစြဲရင္ ျဖစ္ႏိုင္တာေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ေတြ႕ရပါတယ္။ အေရျပားထိခိုက္ျခင္းက အစျပဳလို႔ ေနာက္ဆံုး ကင္ဆာ ေရာဂါအထိ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတာေတြကို ဖတ္ရေတာ့ ဘုရားတ မိတယ္။
.
လက္သန္႔ေဆးရည္ေတြမွာ ပါဝင္ႏိုင္တဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြျဖစ္တဲ့ Triclosan နဲ႔ Parabens တို႔ဟာ ဘက္တီးရီးယားေတြ ရွင္သန္ႀကီးထြားျခင္းကို ကာကြယ္ေပးေပမဲ့ သူ႔ရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ဳိးေတြက မနည္းပါဘူး။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ အေမရိကန္ ဓာတုအဖြဲ႔အစည္းက ေတြ႕ရွိခ်က္အရ Triclosans ဟာ ရင္သားကင္ဆာဆဲလ္ ရွင္သန္ႀကီးထြားကို အားေပးအားေျမွာက္ ျပဳပါသတဲ့။ ဒါ့အျပင္ ကယ္လီဖိုးနီးယား တကၠသိုလ္က ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္အရေတာ့ ဦးေႏွာက္က ဆဲလ္ေတြကိုလည္း ေသေစႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ Parabens ကလည္း အေရျပား ေျခာက္ျခင္း, ယားယံျခင္းေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္သလို ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာ႐ံုေၾကာစနစ္၊ ေဟာ္မုန္းစနစ္ေတြကို ထိခိုက္ေစၿပီး ကင္ဆာေရာဂါအထိပါ ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာ ဖတ္လိုက္ရပါတယ္။
.
ဒီလက္သန္႔ေဆးရည္ေတြမွာ အမ်ားဆံုးပါတဲ့ အယ္လ္ကိုေဟာကလည္း လ်က္မိရင္၊ ရွဴမိရင္ အဆိပ္အေတာက္ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕အမ်ဳိးအစားက alcohol free ဆိုရင္ေတာင္ သူ႔မွာပါတဲ့ တျခား ဓာတုပစၥည္းေတြက ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ခုခံစြမ္းရည္ကို ထိခိုက္ေစတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဗူးေလးေတြကို ေလ့လာၾကည့္ေတာ့ ဗူးေနာက္ေက်ာ ႐ိုက္နိွပ္ထားတ့ဲ ပါဝင္ပစၥည္းစာရင္းက ေသးလြန္းလို႔ မနည္းဖတ္ရပါတယ္။ အသက္ ၆ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြ သံုးစြဲမယ္ဆိုရင္ လူႀကီီးရ႕ လမ္းၫႊန္မႈနဲ႔ သံုးစြဲရမယ္ လို႔ သတိေပးခ်က္ေတြ ပါေပမဲ့ ဝယ္ယူသူ အမ်ားစုဟာ ဒါေတြကို တကူးတက သိပ္မဖတ္ၾကပါဘူး။ လက္သန္႔ေဆးရည္ကို ေန႔စဥ္သံုးစြဲၾကရတဲ့ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြေတာင္ ၾကာရွည္မွာ က်န္းမာေရး ထိခိုက္တယ္လို႔လဲ ဆိုထားတာေၾကာင့္ ဒီလက္သန္႔စင္ ေဆးရည္ဟာ အနည္းအက်ဥ္း အသံုးျပဳရင္ အက်ဳိးရွိေပမဲ့ အမ်ားအျပား အလြန္အကၽြံသံုးစြဲရင္ေတာ့ အင္မတန္ အႏၲရာယ္မ်ားတာကို ေတြ႕ရပါတယ္ တဲ့။
.
မသိနားမလည္တဲ့ ကေလးေတြဟာ အတိုင္းအဆမရွိ သံုးစြဲတတ္ၾကတာေၾကာင့္ မိဘေတြ ဆရာေတြ အေနနဲ႔ တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ သတိေပးသင့္ပါတယ္။ ကြၽန္မကေတာ့ ဒီလက္သန္႔စင္ ေဆးရည္ဟာ ေရနဲ႔ ဆပ္ျပာ အလြယ္တကူ မရွိမွသာ အနည္းအက်ဥ္း သံုးရတာ ျဖစ္ၿပီး ခဏခဏ မလိမ္းသင့္ဘူးဆိုတာ သူတို႔ေလးေတြနားလည္ သေဘာေပါက္ေအာင္ အထပ္ထပ္ အခါခါ ေျပာျပခဲ့ရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ mask တပ္တာနဲ႔ လက္သန္႔ေဆးရည္ သံုးတာမွ H1N1 ကို ကာကြယ္တာ မဟုတ္ဘူး၊ အာဟာရျဖစ္တဲ့ အစားအစာေတြ, လတ္ဆတ္တဲ့ အသီးအႏွံ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ေတြ, ဗိုက္တာမင္ စီဓာတ္ပါတာေတြ စား၊ ေရမ်ားမ်ားေသာက္၊ က်န္းမာေရး လႈပ္ရွားမႈ တခုခုလုပ္၊ လူထူထပ္တဲ့ ေနရာေတြ ေရွာင္ စသျဖင့္ ေျပာရပါေသးတယ္။
.
ကာကြယ္ျခင္းဟာ ကုသျခင္းထက္ ပိုၿပီး ထိေရာက္သတဲ့။
ခုလိုမ်ဳိး လြန္ကဲစြာ ကာကြယ္ျခင္းရဲ႕ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ဳိးေတြ ရွိလာတဲ့အခါ … ကာကြယ္ရင္း ထိခိုက္တာမ်ဳိး မျဖစ္ရေအာင္ ဉာဏ္နဲ႔ ဆင္ျခင္ၿပီး သင့္တင့္စြာ ကာကြယ္ၾကပါလို႔ သတိေပးလိုက္ရပါတယ္။
***
ေမဓာဝီ
.
Ref: News Max Health – 6 reasons to avoid Hand Sanitizers (by Sylvia Booth Hubbard)

(ျမန္မာတိုင္းမ္ ေန႔စဥ္ သတင္းစာ - ၁၈.၀၈.၁၇)