Thursday, May 03, 2007

က်မႏွင့္ ကႀကီး-ခေကြး

မေန႔ညေနက ကေလးေတြကို ကြန္ပ်ဴတာသင္ေတာ့ ျမန္မာစာ လက္ကြက္႐ိုက္နည္း သင္ခန္းစာကို သင္ပါတယ္။
ဘယ္စာလံုးက ဘယ္နားမွာရွိတယ္ဆိုတာကို ကီးဘုတ္ပံု အကြက္ေလးေတြ ေရးဆြဲၿပီး တလံုးခ်င္း ေျပာျပေနရင္းနဲ႔ “ဌ” ကို ေျပာေတာ့ က်မက “ဌ” နဲ႔ “႒” မတူေၾကာင္း ရွင္းျပ ျဖစ္တယ္။ ရွင္းေနတုန္း ကေလးတေယာက္က ခုလို ထေမးပါတယ္။

“ဌ၀င္ဘဲ လို႔ ဘာလို႔ေခၚရတာလဲ” တဲ့။ ဒီေတာ့ က်မက …
ဌ၀င္ဘဲ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ ဌ၀မ္းဘဲ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၀မ္းဘဲ နဲ႔ တူတဲ့ ဌ လို႔ ဆိုလိုတာ ျဖစ္ေၾကာင္း စသျဖင့္ ေျပာျပေတာ့ သူတို႔ေတြ တေယာက္ျပီး တေယာက္ ဆက္ေမးၾကပါေလေရာ။
ထဆင္ထူး ကေရာ .. ဍ ရင္ေကာက္ကေရာ … ဆိုျပီး ေမးလိုက္ၾကတာ … တေယာက္ တေပါက္ပါပဲ။ က်မလည္း ဒီအေၾကာင္း ဖတ္ထားတာ မၾကာေသးေတာ့ သူတို႔ေမးသမွ် ေျဖႏိုင္ခဲ့လို႔ ေတာ္ပါေသးရဲ႕ လို႔ က်ိတ္ၿပီး သက္ျပင္းခ်မိတယ္။

ခုေခတ္ ကေလးေတြမွ မဟုတ္ပါဘူး။ လူႀကီးတခ်ဳိ႕လည္း ကႀကီး ခေကြး ဘာေၾကာင့္ေခၚသလဲ သိပ္မသိၾကပါဘူး။ တခ်ဳိ႕ဆို ခုနကေလးေတြလိုပါပဲ၊ ကႀကီး ခေကြးကို ပီပီသသေတာင္ မေခၚတတ္ၾကဘူး။
ဋတလင္းဂ်ိတ္၊ ဌ၀င္ဘဲ၊ ဓအုတ္ခ်ဳိက္၊ ဗလက္ခ်ဳိက္ စသျဖင့္ ေခၚေနၾက ေရးေနၾကပါတယ္။
က်မတို႔ စာေရးၾကတဲ့ ေနရာမွာ ကႀကီး ခေကြးေတြနဲ႔ စီကံုးေရးသားရတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကႀကီး ခေကြး အေၾကာင္းကိုေတာ့ သိဖို႔လိုတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

ျမန္မာစာကို ေသခ်ာဂဏ သိခ်င္တဲ့အတြက္ ဟိုးတေလာက က်မ ျမန္မာစာ သင္ပုန္းႀကီးစာအုပ္ ေလ့လာခဲ့ပါတယ္။ ခုေနာက္ပိုင္း သူငယ္တန္း ဖတ္စာထဲက စာသားေလးေတြ က်မ ေလ့လာျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒီစာသားေလးေတြကို အျပင္ေလာက နဲ႔ စပ္ဟပ္ၿပီး ေတြးၾကည့္ရတာ သေဘာက်မိတာနဲ႔ “ညအခါ-လသာသာ” တို႔ “ရာသီဥတုပူသည္” တို႔ က်မ ေရးျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ က်မရဲ႕ ဘေလာ့ နာမည္ကိုက “ေတြးမိေတြးရာ ေရးမိေရးရာ” ဆိုေတာ့လည္း က်မေတြးမိသမွ်ေတြ ေလွ်ာက္ေရးေနမိတာပါ။ က်မ ထူးထူးဆန္းဆန္းေတြေတာ့ မေတြးတတ္ပါဘူး။ က်မရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္၊ က်မေလ့လာထားတဲ့ ပညာရပ္အခ်ဳိ႕နဲ႔ က်မခံစားမိတဲ့ ခံစားခ်က္ေတြ ေပါင္းစပ္ၿပီးေတာ့သာ ႐ုိး႐ိုးရွင္းရွင္း ေတြးမိျခင္းကို ေရးမိျခင္းမွ်ပါပဲ။

ႀကံဳလို႔ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ …. က်မရဲ႕ ဖခင္ႀကီးဟာ ဘာသာေရး သင္တန္းနည္းျပ ဆရာျဖစ္သလို ဘာသာေရးနဲ႔ သက္ဆိုင္တဲ့ စာေပေတြ ေရးသားထုတ္ေ၀သူ တဦးျဖစ္တာမို႔ က်မဟာ ေန႔စဥ္နဲ႔အမွ် ဘာသာေရးနဲ႔ ဆိုင္တဲ့စာေတြ, စကားေတြနဲ႔သာ ထိေတြ႕ေနရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ က်မရဲ႕ အေတြးအေခၚ အေရးအသားေတြဟာ ဘာသာေရးနဲ႔ မကင္းႏိုင္ပါဘူး။ ဒါဟာ က်မအေနနဲ႔ ရွက္စရာမဟုတ္သလို၊ တပါးသူအေနနဲ႔လည္း ေလွာင္ေျပာင္စရာလည္း မဟုတ္ဘူးလို႔ က်မကေတာ့ ျမင္မိပါတယ္။

အခု က်မ ကႀကီး ခေကြး အေၾကာင္း ေရးခ်င္ပါတယ္။ ကႀကီး ခေကြး ဘာေၾကာင့္ေခၚသလဲ ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာကို က်မ ေလ့လာမိသေလာက္ ျပန္လည္ ေ၀မွ်ခ်င္တဲ့သေဘာပါပဲ။ ဒါေလးမ်ား လာေရးေနရေသးတယ္လို႔ အထင္ေသးလိုက ေသးႏိုင္ပါတယ္။ မသိေသးသူမ်ားနဲ႔ သိလိုသူမ်ားကိုသာ ရည္ရြယ္ပါတယ္။ အင္တာနက္ေပၚက တတ္သိ ပညာရွင္ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ားကို မရည္ရြယ္ပါဘူးရွင္။
***
“ကႀကီး-ခေကြး စစ္တမ္း”

ကႀကီး - ဗ်ည္း ၃၃-လံုးတို႔ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္သဖြယ္ အဦးအစမွာ ရွိျခင္းေၾကာင့္ “ႀကီး” ဆိုတဲ့ ၀ိေသသနနဲ႔ “ကႀကီး” လို႔ ေခၚပါတယ္။
ခေကြး - (ပံုသဏၭာန္အားျဖင့္)ေကြးေသာ ခ
ဂငယ္၊ ဃႀကီး - ငယ္ေသာ ဂ၊ - ႀကီးေသာ ဃ
* င၊ ဉ၊ မ၊ ၀၊ သ၊ ဟ တို႔မွာ ၀ိေသသနမတြဲရပါ၊ ပကတိအသံသာ ထြက္ၾကပါတယ္။*
စလံုး၊ ဆလိမ္ - လံုးေသာ စ၊ အလိမ္ပံုသဏၭာန္ရွိေသာ စ
ဇကြဲ၊ စ်မ်ဥ္းဆြဲ - ကြဲေသာ စ၊ မ်ဥ္းဆြဲလ်က္ရွိေသာ စ
(စလံုး၊ ဆလိမ္၊ ဇကြဲ၊ စ်မ်ဥ္းဆြဲ ဆိုတဲ့ စာလံုးေတြမွာ လံုး၊ လိမ္၊ ကြဲ၊ မ်ဥ္းဆြဲ စတဲ့ ၀ိေသသနတို႔ရဲ႕ မွီရာက ‘စ’ ပင္ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္)
ဋသံလ်င္းခ်ိတ္ (ဋေျခဆင္း) - သံလ်င္းခ်ိတ္ႏွင့္ တူေသာ ဋ၊ ေျခဆင္းလ်က္ရွိေသာ ဋ
(သံလ်င္းခ်ိတ္ ဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရကေတာ့ ….ေရွးတုန္းက မင္းစိုးရာဇာေတြ စီးတဲ့ လူထမ္းရတဲ့ယာဥ္ကို “သံလ်င္း” လို႔ ေခၚပါတယ္၊ အဲဒီသံလ်င္းမွာ ခ်ိတ္တဲ့ ခ်ိတ္နဲ႔တူလို႔ ဋသံလ်င္းခ်ိတ္လို႔ ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္)
ဌ၀မ္းဘဲ - ၀မ္းဘဲသတၱ၀ါနဲ႔ တူေသာ ဌ
ဍသံေကာက္ (ဍရင္ေကာက္) - သံေကာက္ (ေကာက္ေနေသာ သံေခ်ာင္း) ႏွင့္ တူေသာ ဍ၊ ရင္ဘတ္သဖြယ္ ေကာက္ေနေသာ ဍ
ဎေရမႈတ္ -ေရမႈတ္ႏွင့္တူေသာ ဎ
ဏႀကီး - ႀကီးေသာ ဏ
တ၀မ္းပူ - ပူေသာ၀မ္းရွိသည့္ တ
ထဆင္ထူး - ဆင္ကိုခတ္ေသာ ထူးႏွင့္ တူသည့္ ထ
ဒေထြး - ငယ္ေသာ ဒ (ေထြး = ငယ္သည္)
ဓေအာက္ျခိဳက္ -ေအာက္ဖက္၌ ျခိဳက္၀ွမ္းျဖစ္ေနေသာ ဓ
(မူလ ဓအကၡရာဟာ ဗ ေျပာင္းျပန္ပံုသဏၭာန္ရွိပါတယ္ ေအာက္က အပိတ္မပါပါဘူး။)
နငယ္ - ငယ္ေသာန
ပေစာက္ - အေစာက္ရွိေသာ ပ
ဖဦးထုပ္ - ဦးထုပ္ပံုသဏၭာန္ရွိေသာ ဖ
ဗထက္ျခိဳက္ - အထက္က ျခိဳက္၀ွမ္းျဖစ္ေနေသာ ဗ (ဗႏွင့္ ဓ အထက္ျခိဳက္ႏွင့္ ေအာက္ျခိဳက္ ကြာျခားသည္)
ဘကုန္း - ကုန္းေသာပံုသဏၭာန္ရွိေသာ ဘ
ယပက္လက္ - ပက္လက္ပံုသဏၭာန္ရွိေသာ ယ
ရေကာက္ -ေကာက္ေသာပံုသဏၭာန္ရွိေသာ ရ
လ (ငယ္)၊ ဠ ႀကီး - ငယ္ေသာ လ၊ ႀကီးေသာဠ
***
ကႀကီး ခေကြး စစ္တမ္းကေတာ့ ဒီမွ်ပါပဲ။
ျမန္မာတိုင္း ျမန္မာစာေပကို ခ်စ္တတ္ ျမတ္ႏိုးတတ္ ေလးစားတတ္ေစရန္ ရည္သန္၍ …
***
ေမတၱာျဖင့္
ေမဓာ၀ီ
3rd May, 2007
00:55 am
(ရည္ညႊန္း - ဟံသာ၀တီ ဦးဘရင္ ၏ ျမန္မာစာ အေျချပ - ၁၉၆၇၊ ဒီဇင္ဘာလ)

14 comments:

Anonymous said...

မေမေရ… မေမရဲ႕ ဘေလာ့ဂ္ကို ဖတ္ရင္ အသိပညာ တခုခုကေတာ့ ရစၿမဲပဲ။ ေက်းဇူး အထူးတင္ပါတယ္။ (စကားမစပ္… “ျပန္စာ” မွာ ကၽြန္ေတာ္ေမးထားတာေတြ အျပင္ သက္ဆိုင္တဲ့ မွားတတ္တဲ့ ကိစၥေလးေတြေရာ ေျဖထားေပးတာ အတိုင္းထက္ အလြန္ပါပဲဗ်ာ။)

“ဒါေလးမ်ား ေရးေနရေသးတယ္” လို႔ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ မထင္ႏိုင္ပါ၊ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အခု မေမေရးမွ ေသခ်ာသိဖူးလို႔ပါ။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ေတာင္ ႐ွက္မိပါရဲ႕။ ဒီေလာက္ အေျခခံက်ၿပီး အေရးႀကီးတာကို မသိရေကာင္းလားလို႔။

ဒါနဲ႔ ဎေရမႈတ္က Tilde + 1 ပါ မေမေရ။

ဖိုးေသာၾကာ said...

၀ိေသသနမတြဲရတာ ညႀကီး မဟုတ္ဘူးလား။
ဉ ကေလးကို ၀ိေသသနတြဲၿပီး ဉ ကေလးလို႔ဖတ္ၾကပါတယ္။
ညႀကီးကိုေတာ့ ၀ိေသသနမတြဲဘဲ ညလို႔ပဲဖတ္ၾကပါတယ္။

Anonymous said...

Dear Ma May,

I thank you so much for your knowledgeable post. I ashamed of myself as I did not look for the very basic of our language even I am much older than your students are.
Please carry on and I am looking forward to see your posts like this in future as well.

With kind regards.

ေမဓာ၀ီ said...

-ေက်းဇူးပါ ကိုပုထုဇဥ္ . ဎေရမႈတ္ကို ျပန္ျပင္လိုက္ပါၿပီ။

- ဟုတ္ပါရဲ႕ lay …
က်မလည္း ကိုးကားစာအုပ္ထဲကအတိုင္း ႐ိုက္ထားေတာ့ အမွတ္တမဲ့ ျဖစ္သြားပါတယ္။
ညႀကီးဆိုတာ ပါဠိမွာဆိုရင္ ဉ+ဉ ႏွစ္လံုးဆင့္ထားတဲ့ ပါဌ္ဆင့္မို႔ ပါဠိမွာဆိုရင္ေတာ့ ဉကေလး ညႀကီးလို႔ မေခၚဘူး ထင္တာပါပဲ။ ျမန္မာမွာေတာ့ ဉကေလး နဲ႔ ညႀကီး ဆိုျပီး ႏွစ္မ်ဳိးရွိတဲ့အတြက္ ဉကေလးကို ၀ိေသသနထည့္ သင့္တာေပါ့ေနာ္။ ေထာက္ျပေပးတာ ေက်းဇူးပါ။

- ko tian ကြန္မန္႔အတြက္ က်မကလည္း ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

နတၳိ said...

အိႏၵိယရဲ႕ ေ႐ွးအက်ဆံုး ျဗဟၼဏီဘာသာစကားက ျမန္မာဘာသာစကား အေပၚ သက္ေရာက္ ဆက္ႏြယ္မႈေတြ ႐ွိေနပါတယ္။ ျဗဟၼဏီမွာလဲ က..ခ စတဲ့ အကၡရာေတြ ႐ွိေနတယ္။ ဒီအကၡရာေတြကို ျမန္မာေတြ အသံုးျပဳပံုဟာ စိတ္၀င္စားစရာပါ။ ကၾကီး ခေကြး စတဲ့ အေခၚအေ၀ၚေတြဟာ ျမန္မာမႈစစ္စစ္လို႔ မွတ္ယူမိပါတယ္။

Anonymous said...

dear myawaddi,

burma today proudly want to post your articles in our pages.

we are waiting for your valuable response.

Anonymous said...

when i come home in 2003 i met my niece and asked this question " What grade are you in now tha mee". "Grade three", uncle was her answer. Then i asked "can you recite 33 Myanmar Alphabets to me Tha Mee". Uncle, "i am now in grade three" she gave me the same answer. "yes i know Tha Mee, so please tell me 33 Myanmar Alphabets now ok" i asked. Then again she gave me the same answer as following, "uncle, i am now in grade three, so i forgot 33 Myanmar alphabets. That is real story of my family. Having read Ma May's post, this story come into my heart again and worry for our new generation's education.

Anonymous said...

ခုလို ရွင္းျပေပးတာ ေက်းဇူးပါ ကိုနတၳိ။

က်မ ခြင့္ျပဳပါတယ္ burma today ရွင့္။
ဘယ္မွာတင္မယ္ဆိုတဲ့ လင့္ခ္ေလး ေတာ့ သိခ်င္ပါတယ္ရွင္။

ကိုေမာင္ႀကီးလိုမ်ဳိး က်မလဲ ၾကံဳဖူးပါတယ္။ ၃ တန္းကေလးေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဘြဲ႕ရျပီးသား ေတြရွင့္။

ကြန္မန္႔ေတြအတြက္ ေက်းဇူးပါ။

Thet Oo said...

က်ေနာ္ထို္င္းမွာ ေနစဥ္က ထုိင္းစာသင္ပုန္းႀကီးကို ေလ့လာေတာ့ အစအကၡရာက ေကာကုိင္၊ေခါခိုင္ စသျဖင့္ ေလ့လာခဲ့ရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ ေဆာစာလ၊ ေလာလင္း စသျဖင့္ အကၡရာေတြကို ေလ့လာတဲ့အခါမွာ ျမန္မာ ဗ်ည္းေတြ သရေတြနဲ႔ သေဘာတရားေတြတူေနတာေတြ႔ရပါတယ္။ ျမန္မာစာကို အေျခခံက်က် ေလ့လာထားတဲ့ မေမတို႔လိုသူေတြ ထုိင္းစာကို ေလ့လာရင္လည္း လြယ္ကူတယ္ဆိုတာေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။

Anonymous said...

မေမ.. ဒီပို့စ္ေလးက ဗဟုသုတေတြရေစတယ္ ။ မေမလို ကျကီး ခေခြးကို ျပန္ဖတ္ျကည့္တဲ့သူရွိလို့သာ ကြ်န္မတို့တြက္ ခုလို ဗဟုသုတရရတာ ။

ဒါနဲ့ ကြ်န္မဒီေန့ အလုပ္လာတုန္း လမ္းမွာ ေနပူ မိုးရြာေတာ့.. ငယ္၂က ဆိုဖူးတာေလး သတိရမိတယ္ ။

ေနပူ မိုးရြာ သူခိုးလာ ၊ လာတဲ့ သူခိုး လွံနဲ့ထိုး ၊ သူခိုး အီးေပါက္ ငါမေျကာက္ ၊ ေဆးတံျကီးနဲ့ ေခါက္.. ေဒါက္ ေဒါက္ ေဒါက္.. ။

အဲဒီဟာလည္း ဘယ္လို ေပၚလာတယ္ဆိုတာ မေမသိလားဟင္ ။ ဒါမွမဟုတ္ ကေလးေတြ သူ ့ဘာသာ တီထြင္ျကတာလား း)

Anonymous said...

ျမန္မာစာခ်စ္သူ အားလုံးသို႔-
ဆရာ ေမာင္ခင္မင္ (ဓႏုျဖဴ) ရဲ့ ‘‘ျမန္မာစကား ျမန္မာစာ ႐ုပ္ပုံလႊာ’’
စာအုပ္ကို ေလ့လာၾကည့္သင့္တယ္လို႔ တိုက္တြန္းပါရေစ။

Thet Oo said...

ကိုမိုးထက္ ၫႊန္းတာနဲ႔ ForeverSpace.com မွာ ေမာင္ခင္မင္ရဲ့စာအုပ္ေတြကို ရွာၾကည့္ေတာ့ ‘‘ျမန္မာစကား ျမန္မာစာ ႐ုပ္ပံုလႊာ’’ ကို မေတြ႔ဘူးဗ်။ ဖတ္ေစခ်င္တယ္ဆိုရင္ ဘယ္မွာရႏိုင္သလဲဆိုတာ ၫႊန္းပါလားဗ်ာ။
ျမန္မာစာ ၀ါသနာပါသူ
thetoodk@gmail.com

ထြန္း said...

သေဘာက်သြားျပီ မေမဒါ၀ီေရ. ေက်းဇူးပါဘဲ

mapanphyu said...

ျမန္မာစာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့မသိေသးတဲ့အခ်က္ေတြ
ကိုေထာက္ျပတင္ျပထားတာေတာ္ေတာ္ေကာင္း
တယ္။ဒါေပမယ့္ထင္ျမင္ခ်က္ေရးတဲ့သူေတြေရး
တဲ့(ေမဓာ၀ီ)ကို (ေမဓါ၀ီ)ဆိုၿပီးမွားျပီးေရးထား
တာေတြ႔ေနရတယ္။ျမန္မာမွာေမာက္ခ်သံုးနိုင္
တာ( ခ ဂ င ပ ၀ ဒ )ေျခာက္လံုးဘဲ့ရွိတယ္။
ျဖစ္နိုင္ရင္တင္ျပေပးပါ။အခုအခါ (ဓာတ္ပံု)ဆိုင္
ဆိုင္းဘုတ္ေတြမွာမွားျပီးေရးတာ(ဓါတ္ပံု)
ဆိုျပီးမွားေရးလာျကတာေတာ္ေတာ္မ်ားတယ္။
အေသးအဖြဲဆိုေပမယ့္အမွားျကာအမွန္ျဖစ္သြား
မွာစိုးရတယ္။