ျမန္မာေရွးစာဆိုတို႔၏ ကဗ်ာမ်ား (၆)

ဒီတပတ္ အပိုင္း (၆) မွာ တင္မယ့္ သံေ၀ဂ ကဗ်ာခန္းမွာ စေလဦးပုညရဲ႕ သံေ၀ဂေတးထပ္ေတြကို ေဖာ္ျပေပးပါမယ္။ ေတးထပ္ေတြ မေဖာ္ျပခင္ ကဗ်ာ့ဥပေဒ ခန္းမွာပါတဲ့ ကဗ်ာစာေပကို အဗၻႏၲရသရက္နဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ျပဆို ထားခ်က္ကို ဦးစြာ ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
***

အဗၻႏၲရသရက္ပမာ စာေပကဗ်ာ

ဤသို႔ ႐ုဠႇီအႏြတၳ၊ အမည္ထူးရေၾကာင္းကို၊ ျပခဲ့သည္ အခ်က္ခ်က္၊ ထိုစီကံုးဘြဲ႕ဆို႐ိုး အဆက္ဆက္တို႔သည္၊ အထက္ဆိုခဲ့ရင္း ကဗ်ာသာလွ်င္ အမြန္ပဘ၀ ျဖစ္ရေလကုန္သတည္း။

ဥပမာကား - ၾသဇ႒မက ႐ုပ္ကို အထူးေဆာင္သျဖင့္၊ တေထာင္ဂုမၻန္၊ ေစာင့္၀န္းရံေသာ၊ အဗၻႏၲရ သရက္ပင္မင္းသည္၊ အခ်င္းအ၀န္း၊ သြန္းသြန္းျမင့္ လ်က္၊ ဆင့္ဆင့္တက္ေသာ ခက္မငါးသြယ္- ခက္ငယ္အေပါင္းတို႔ျဖင့္ တန္ဆာဆင္လ်က္ စည္ပင္ႀကီးျမင့္ရကား-အသီး, အပြင့္, ရြက္ရင့္, ရြက္ႏုႏွင့္၊ ေ၀ေ၀ဆာဆာ၊ လူရွင္အေပါင္းတို႔ သံုးေဆာင္မွီခိုရန္ ျဖစ္ေပၚလာသကဲ့သို႔ သံသရာ, ပစၥဳပၸန္ ႏွစ္တန္ေသာ ဂုဏ္ေက်းဇူးကို၊ အထူးေဆာင္ရြက္ေသာ အားျဖင့္ မ်ားစြာေသာ ပုဒ္ဗ်ည္း အကၡရာ၊ သဒၵါအနက္တို႔ျဖင့္ ျခံရံေသာ၊ အဗၻႏၲရ သရက္ပင္မင္းအတူ၊ ေလးဆူေသာ က၀ိပုဂၢိဳလ္တို႔ ဘြဲ႕ဆိုစီကံုးေသာ ကဗ်ာပင္မင္းသည္၊ ခ်င္း၀န္းျမင့္လ်က္၊ ဆင့္ဆင့္တက္ေသာ၊ ခက္မငါးျဖာ သဏၭာန္၊ ဂႏၶ, ဗႏၶ, ဂါထာ, စုဏၰိယ, ဂီတ-ဟူသား ဤငါးပါးလွ်င္၊ ထြားထြား က်ဳိင္းက်ဳိင္း၊ ကိုင္းႀကီးခက္မထြက္၍၊ ခက္ငယ္အသြင္၊ အဆင္တန္ဆာ၊ အစဥ္လာေသာ၊ လကၤာမ်ဳိးအေပါင္းတို႔ျဖင့္၊ ႀကီးျမင့္ရကား၊ အသီး, အပြင့္, ရြက္ရင့္, ရြက္ႏုတို႔တေျပး၊-

ဧခ်င္း, ပ်ဳိ႕, ရတု, ရကန္, အဲ, အန္, လူးတား၊ ထူးျခား အ့ံဖြယ္၊ လြန္ဆန္းၾကယ္ေသာ၊ မယ္ဘြဲ႕, ေမာင္ဘြဲ႕, ေတာဘြဲ႕, ေတာင္ဘြဲ႕, ဘုန္းေတာ္ဘြဲ႕ႏွင့္ နန္းဘြဲ႕, မွာတမ္း, တမ္းခ်င္း, လြမ္းခ်င္း, ကာခ်င္း, သာခ်င္း, ဒံုးခ်င္း, ဟန္ခ်င္း, ရဲတင္း, သံေပါက္ အမ်ဳိးမ်ဳိး, မိုးေတာ, မယ္ေတာ, ေမာင္ေတာ, သေျပလား, ေရလား, ဘုရားတိုင္, သိၾကားတိုင္, အခိုင္ေပၚထြန္း၊ ေမာ္ကြန္း, သံပိုင္း, သမိုင္း, ေက်ာက္စာမ်ဳိး အရပ္ရပ္၊ ေတးထပ္, ႏွစ္ခ်ဳိး, သံုးခ်ဳိး, ေလးခ်ဳိး, ပတ္ပ်ဳိး, ဘြဲ႕, ႀကိဳး, ယိုးဒယား, သီခ်င္းခံ, နတ္သံ, ေဟာစာ, ဇာတ္အုပ္အစုစု၊ ၀တၳဳပံုျပင္, ရာဇ၀င္, မဟာ၀င္, အနာဂတ၀င္-

စေသာ ကဗ်ာပင္ႀကီး၊ ထာ၀ရစဥ္ သံုးေဆာင္မွီးခို၍၊ မၿငီးႏိုင္ေအာင္၊ ကဗ်ာသီး, ကဗ်ာပြင့္၊ ႏုရင့္စြာလ်က္၊ ခါမပ်က္ပင္၊ ကဗ်ာရြက္, ကဗ်ာဖူး ျဖစ္ပြါး ေလကုန္သတည္း။

ဤကား - “ဥပမာယ မိေဓ ကေစၥ၊ အတၳံ ဇာနႏၲိ ပ႑ိတာ” မိလိႏၵပဥႇာႏွင့္အညီ ဥပမာ, ဥပေမယ်၊ ထင္ရွားစြာ ျပျခင္းတည္း။

ဤ ဥပမာ ဥေမယ်၌ အဗၻႏၲရ သရက္သီးပင္ ျဖစ္လင့္ကစား ဥတု၀ိပရိတ္ ျဖစ္ေသာ အားျဖင့္၊ မထြားမႀကီး၊ ေလသီးအတီ၊ ရာသီခ်ိန္ႏုံ႔၊ ပိန္႐ႈံ႕ေစ့ညႇပ္၊ ပြန္းျပတ္ဒဏ္ထိ၊ ညႇာရိပုပ္နာ၊ အခါမျမင့္၊ မရင့္မေအာင္၊ ေနေလာင္မွည့္၀င္း၊ တြင္းက်င္းေလွာင္အုပ္၊ ေလမႈတ္စိမ္းေႂကြ၊ ေႁမြကိုက္, ငွက္ေပါက္၊ ေလာက္ကိုက္ ပိုးစား၊ သို႔ စေသာ အသီးမ်ားကို သံုးစားမိက၊ သာ၀ဇၨပင္ ျဖစ္ရဦးမည္။

မျဖစ္သည္တိုင္၊ ဂုဏ္ရည္တိုးေအာင္၊ က်ဳိးမေဆာင္ျဖစ္၍၊ ေခါင္ေခါင္ေလာဘ၊ ေျပာၾကသျဖင့္၊ သံုးစားျခင္း မျပဳသင့္သကဲ့သို႔၎။

ဥတုေျမေရ၊ ေလႏွင့္ေနႏွင့္၊ အခြင့္ညီညြတ္၊ ျပစ္ကင္းလြတ္ေသာ၊ မြတ္မြတ္ ထြားထြား၊ ဆင္းနံ႔အားျဖင့္၊ စား၍သီးသီး၊ သံုးမၿငီးသား၊ လံုးႀကီးေရႊ၀ါ၊ ရသာႏွစ္ျပည့္၊ ပင္ေပၚမွည့္မ်ားကိုသာ မည္သည္ေန႔ရက္၊ မပ်က္စိမ့္ငွာ၊ သံုးေဆာင္ရာ သကဲ့သို႔၎။

သဒၵါပ်က္ အနက္ဆိုး၊ မိုးမေအာင္-ေလမေအာင္၊ ေနေလာင္သိုးအိုက္၊ ဖိုးမထိုက္ေသာ၊ ပိုးကိုက္ေလာက္စား၊ သစ္သီးမ်ားကဲ့သို႔ -

“ကတၱားကတၱီ၊ ကမၼီကမၼ၊ ကရဏဟိတ္ဖိုလ္၊ ေလာင္းဆိုစုဒ္ထုတ္၊ ပဒုဒၶါရ၊ ပဒပေ၀၊ မေျခမျမစ္၊ အႏွစ္မထင္၊ အလကၤာရ၊ ၀ိဘာဂျဖင့္၊ ပဒ၀ါက်၊ ၀ါက်တၳ၌၊ ေဒါသအျပစ္၊ ရွစ္ႏွင့္ကိုးခု၊ ေျခာက္ေထြစုသား”။

ဟူသည္ႏွင့္အညီ၊ ဒု၀ုတၱဒုဗၻာသီ၊ ဂုဏ္ဆီႏွစ္မဲ့၊ စပ္ဆိုဘြဲ႕ေသာ၊ ထိုကဲ့သို႔ ကဗ်ာမ်ားကို တ၀ါးေလးသစ္မွ်၊ ေရးျခစ္တန္႔နား၊ မိမိလည္းမျပန္႔ပြါးေစဘဲ၊ တပါးႏွစ္မဲ့၊ ေရးျခစ္ခဲ့သည္ကိုလည္း၊ ျပစ္မတဲ့ပင္၊ ထင္မိေစကာ၊ အစဥ္လာေသာ၊ ပညာရွိတို႔၊ မႏွစ္မ်ဳိ႕က၊ မပ်ဳိ႕ႏွလံုး၊ မထံုးမေႏွာင္၊ အနည္းငယ္မွ် မသံုးေဆာင္မိေစဘဲ၊ ရင့္ေအာင္၀င္းဖန္႔၊ ဆင္းနံ႔စံုစီ၊ ဂုဏ္ဆီႏွစ္ျပည့္၊ ပင္ေပၚမွည့္ကဲ့သို႔ေသာ၊ ႏႈိင္းရွည့္အရာရာ၊ သဒၵါလကၤာရ၊ အတၳာလကၤာရႏွင့္ ျပည့္စံု၍၊ ဂုဏ္သိဒၶိၿပီး၊ ကဗ်ာသီးမ်ားကိုသာ၊ မၿငီးမေငြ႕၊ တေျမ့ေျမ့ပင္၊ ေလြ႕ေလြ႕ရမ္းရမ္း၊ ဖိတ္ဖိတ္လွ်မ္းမွ်၊ စိတ္၀မ္းထဲသို႔၊ မွီ၀ဲသံုးေဆာင္ႏိုင္ၾကပါေစ ဟူလိုသတည္း။
***

စေလဆရာႀကီး ဦးပုညဆို - သံေ၀ဂေတးထပ္

(၁)
အေဇၨ၀ သုေ၀း၀၊ ခုေတြးဆျပန္လွန္။ ယေန႔လား နက္ျဖန္၊ ရက္မွန္မွန္ မသိ။ အနိစၥလကၡဏာ၊ သန္ဘက္ခါ ဆံုးစမရွိ။ ။ လူ႔အသက္ပံုပမာ၊ ပဒုမၼာေနထိ။ ကုန္မကြာ ေႂကြရိလို႔၊ ဇာတိပ သေႏၶ။ ၀ဋ္ဒုကၡာ သံသာ၀ဲ၊ တနဲစီ ျဖစ္ပ်က္သာေပြ။ ။ ေနာင္ရိကၡာ ပါေလေအာင္၊ အ႒ေဂၤ သီလႏွင့္။ တလ ေလးရက္၀ယ္၊ ျမဲပါေတာ့မယ္။ က်န္ႏွစ္ဆယ့္ ေျခာက္ရက္၀ယ္၊ ငါးပါးကြယ္ သီလႏွင့္ေလး။

(၂)
ေန႔ျမင္လို႔ ညေပ်ာက္၊ ေၾကာက္စရာ့ ႐ုပ္ေကာင္။ ဤကာယ ပုပ္ေဟာင္ကို၊ မဟုတ္ေအာင္ ၾကံဘူး။ မေမြ႔လို႔ ယေန႔ခြါမယ္၊ ျပည္ေဇယ်ာကမ္းသို႔ ရည္စူး။ ။ သည္၀ဋ္က ကိုယ္လြတ္ေရွာင္မယ္၊ ေထရ္ထြဋ္ေခါင္ ထံဦး။ ဓမၼေခ်ာင္ ေတာင္ထူး၊ ေနာင္ကူးလိမ့္ေျပာင္ေျပာင္။ ေလးတရာ ေရႊဆီေမႊးငယ္ႏွင့္၊ ခင္ခင္ေလး ထံုးေနၾကေသွ်ာင္။ ။ မုန္းပါေပါ့ မဖုန္းေခါင္ငယ္၊ ေက်ာ့သံုးေတာင္ သင္ရိတ္လို႔၊ ေရႊစိတ္က အႏုျမဴ၊ စိုးမရြံ႕သူ၊ ၾကင္မေမြ႕လို႔ ခင္ေလ့လူကို၊ သာဓုမူ ေခၚရစ္လို႔ေလး။

(၃)
ဗဟန္းေခ်ာင္ ရိပ္သိဂၤ၊ နိဗၺိႏၵပြါးယူ။ ဆိတ္ၿငိမ္စြ မွားမကူေအာင္၊ တရားယူ က်င့္သံုး။ ကိေလသ ယုတ္ဓေမၼကို၊ သမုေစၦ ကင္းျဖတ္အထံုး။ ။ စက္ၾသဃ ၀ဋ္ေႏွာင္ဟာကို၊ လြတ္ေအာင္သာ ခြါ႐ုန္း။ အရိယာက်င့္ထံုးျဖင့္၊ ဆင့္ဆင့္သံုး ဘာ၀နာ။ ကသိုဏ္းစ်ာန္ ဆင္ျမန္း၊ တင္ကမၼ႒ာန္း ပြါးခ်င္ေတာ့သာ။ ။ မ႐ႈလစ္-လူ႔ျဖစ္ဟာကို၊ ဥေပကၡာ ပယ္ကန္႔လို႔။ နယ္အျပန္႔ ျပည္သီ၀ံ၊ ျမန္းဖို႔ စိတ္ညႊန္။ အ၀ိဇၨာ့ တဏွာ၀န္ကို၊ မဟာမြန္ ပယ္ေၾကာင္းကြဲ႕ေလး။

(၄)
မုေလး႐ံု ေတာမွာ၊ ေဒါနလမ္း ေျမညီ။ ေလွ်ာက်စမ္းေရသင္းခ်ီတယ္၊ ေရႊႏွင္းဆီကန္ေခ်ာင္း။ လြမ္းမတတ္ စကား၀ါဂူမွာ၊ နံ႔သာျဖဴ ေလးေမာင့္ စံေက်ာင္း။ ။ စပယ္ခ်ပ္ သရဖီေခ်ာင္မွာ၊ ခြါညိဳေတာင္ ခိုေအာင္း။ ေမႊးနံ႔သာ စုေပါင္း၊ ႏုေညာင္ေစာင္းထက္မွာ။ ပဒုမၼာၾကာသကၤန္း၊ ခါဆင္ျမန္း ေတာ္ေမြ႕ေပ်ာ္ရာ။ ။ ပန္းေသာ္က တံတိုင္းကာတယ္၊ ဇီဇ၀ါမုတ္ျခားလို႔၊ တံခါးက ခ်ယားႀကိဳင္၊ သင္းတဲ့ ဂႏိုင္။ ယုဇန မဟာၿမိဳင္မွာ၊ ကမၻာတိုင္ မွီးမယ္ပေလး။

(၅)
၀တ္ေၾကာင္ကို လြတ္ေအာင္႐ုန္းပါလို႔၊ ထြတ္ေခါင္ဘုန္းစံရာ။ မေမြ႕လို႔ ယေန႔ခြါမယ္၊ မေမ့ပါတရား။ သခၤါရျဖစ္ပ်က္ပံုကို၊ ႏွစ္သက္ပံု ေ၀းတဲ့စိတ္ထား။ ။ ေတာင္ထူးတဲ့ ေခ်ာင္ဦးသာမွာ၊ ေနာင္ကူးရာမမွား။ ျဗဟၼစိုရ္ ပိုပြါးလို႔၊ ကိုယ္တရားက်င့္ညီ။ ဖန္ေလွ်ာ္ေတ ၀တ္လဲႏွင့္၊ ကၽြတ္ပြဲကို လွမ္းမဲ့၀သီ။ ။ ေမာင္ဆင္သ-တဲ့ လွႏွင္းဆီငယ္၊ စိတ္တူညီ မယ္လႊတ္ပ။ ေနာင္ကၽြတ္ဖို႔ တကိုယ္ေရ၊ ျမန္းမယ္ပ-ေလ။ ကမၼ႒ာန္းႏွင့္ မဂ္လမ္းေႁခြမယ္၊ စက္ခန္းရေ၀ စံရစ္ရွာေတာ့ေလး။

(၆)
ေဘာ္မမီွ ေဇာ္ဂီေလ့၊ ေမွ်ာ္ရည္၍ သိကၡာ။ ေတာ္ၾကည္ေမြ႕ရိပ္သာမွာ၊ အ၀ိဇၨာ မသန္း။ လိုဏ္နႏၵ ေခ်ာင္ေကငူ၀ယ္၊ ေတာင္ေ၀ပူ ဆိတ္ၿငိမ္တဲ့လမ္း။ ။ ပုတီးႏွင့္ အၿငီးေျဖမယ္၊ သစ္သီးေခၽြဆြတ္လွမ္း။ နည္းေထြေထြ ၀ဋ္ခန္းက၊ ကၽြတ္တန္းကို ရည္ရြယ္။ မွန္မေသြ ဆံေခြရစ္ပါလို႔၊ ဖန္ေရသစ္ လဲပါေတာ့မယ္။ ။ ေနာင္ကူးဖို႔ ေသာင္ထူးကို ရြယ္တယ္၊ ေဖာင္မွဴးမယ္ ဉာဏ္ေဇာႏွင့္၊ မွန္ေႏွာတဲ့ သံေယာဇဥ္၊ ေသာကမယွဥ္။ မက္ေလာဘ မေမြ႕ခ်င္တယ္၊ ယေန႔ပင္ ျမန္းမယ္ပေလး။
***
ဒီတပတ္ေတာ့ ဒီေလာက္ပါပဲ။ ေရွ႕တပတ္မွာ ကဗ်ာ့ဥပေဒသခန္းက “ေဒါသ” အေၾကာင္းေတြနဲ႔ သံေ၀ဂကဗ်ာခန္းက အခ်ဳပ္တန္းဆရာေဖရဲ႕ သံေ၀ဂ ေတးထပ္မ်ားကို ဆက္လက္တင္ေပးပါမယ္ရွင္။
***
ေမဓာ၀ီ
၁၄၊ ၾသဂုတ္၊ ၂၀၀၉
၁၃း၂၈ နာရီ