ျမန္မာေရွးစာဆိုတို႔၏ ကဗ်ာမ်ား (၅)

ဒီတပတ္ အပိုင္း (၅) မွာ တင္မယ့္ သံေ၀ဂ ကဗ်ာခန္းမွာ ရွင္မဟာသီလ၀ံသ ေရးသားေတာ္မူတဲ့ သံေ၀ဂပိုဒ္စံုရတုကို ေဖာ္ျပမွာျဖစ္ပါတယ္။ သံေ၀ဂရတု မေဖာ္ျပခင္ ကဗ်ာ့ဥပေဒ ခန္းမွာပါတဲ့ ကဗ်ာ၊ လကၤာ၊ ပ်ဳိ႕၊ ဂါထာ .. စတဲ့ ေ၀ါဟာရေတြ အေၾကာင္း ရွင္းျပထားခ်က္ကို ဦးစြာ ေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။
***

ကဗ်ာစသည္ ေ၀ါဟာရ

ဤသို႔ က၀ိပုဂၢိဳလ္၊ ျပဳလုပ္လိုသူတို႔၏၊ ထုတ္ဆိုေသာ အဂၤါအမ်ားတို႔တြင္ ေရွးဖ်ား-ကဗ်ာဟူေသာ ေ၀ါဟာရ, ဂႏၶဟူေသာ ေ၀ါဟာရ၊ ဤသို႔ စသျဖင့္ မာဂဓမွ ျမန္မာျဖစ္ျခင္း၊ ျမစ္အရင္းမ်ားကို၊ သစ္လင္းသိေစၾကရမည္ဟူေသာ က၀ိလကၡဏာ၊ မာတိကာ၌၊ ကဗ်ာစသည္တို႔၏ ေ၀ါဟာရကား-

ကဗ်ာ
“က၀ီနံ ဣဒံ ကဗ်ံ” ဟူေသာ သီလကၡန္ ဋီကာႏွင့္အညီ စိႏၲာသုတ၊ အတၳပဋိဘာန္၊ အသိသန္ေတာ္မူၾကေသာ၊ က၀ိခံပုဂၢိဳလ္ ၄-ဦးတို႔၏၊ ထူးျမတ္ေသာဥစၥာ၊ အဆိုအမိန္႔, ႏွစ္သိမ့္ဖြယ္ေသာ သဒၵပဗႏၶ အစဥ္အလာကို ကဗ်ာဟု ေခၚေ၀ၚေၾကာင္း။

ဂႏၶ
၎ကဗ်ာကို “နာနာေဘဒဘိႏၷာ ဂီယႏၲိ ဥစၥာရီယႏၲိ ဧတၳ ဧေတနာတိ ၀ါ ေဂါ၊ နာနာအတၳံ ဓာေရတီတိ ေဓာ၊ ေဂါစ ေသာေဓါစာတိ ဂေႏၶာ” ဟု ၀စနတ္ လွစ္ၾကဴးရကား၊ အထူးထူးအျပားျပားေသာ သဒၵါတို႔ကို ဆိုရာဆိုေၾကာင္း ျဖစ္၍ အထူးထူးေသာ အနက္ကို ေဆာင္တတ္ေသာေၾကာင့္ ဂႏၶေခၚဆိုသည္။

ဗႏၶ
ထိုဂႏၶ အမည္ရွိသည္ကိုလည္း “က၀ီဟိ ဗႏၶိတေဗၺာတိ ဗေႏၶာ” ဟူေသာ ၀စနတ္ႏွင့္အညီ ေလးရပ္ေသာ က၀ိတို႔၊ မဏိမုတၱာ၊ ရတနာရြဲလံုး၊ ပုလဲၿပံဳးကို၊ တလံုးစီ ေရႊႀကိဳးသီသကဲ့သို႔၊ ကံုးစီဖြဲ႕ဆိုအပ္ေသာ သဘာ၀ ဗႏၶဟု အမည္ရ ျပန္သည္။
ထိုဗႏၶကား ဂါထာ, စုဏၰိယ, ၀ိမိႆ ဟု ၃-ဌာန ျပားေခ်၏၊ ထိုသံုးပါးအနက္ -

ဂါထာ
အကၡရာ, ဂိုဏ္း, ဂ႐ု, လဟု တို႔ကို မွတ္၍ ဖြဲ႔အပ္ေသာ ဗႏၶကို ဂါထာဟု ေခၚဆိုသည္။

စုဏၰိယ
အကၡရာ, ဂိုဏ္း, ဂ႐ု, လဟု တို႔ကို မမွတ္မူ၍ ဖြဲ႔အပ္ေသာ ဗႏၶကို စုဏၰိယ ဟု ေခၚဆိုသည္။

၀ိမိႆ
ထိုႏွစ္ပါးစံုကို ေရာေႏွာ၍ ဖြဲ႔အပ္ေသာ ဗႏၶကို ၀ိမိႆဟု ေခၚဆိုသည္။

ဂီတ
ထို ဂါထာ, စုဏၰိယ, ၀ိမိႆတို႔ကိုပင္ “ဒီဃသေရန ဂါယိတဗၺႏၲိ ဂီတံ” ဟူသည္ႏွင့္အညီ ရွည္ေသာအသံျဖင့္ ရင့္ၾကဴး သီရေသာေၾကာင့္ ဂီတဟု သမုတ္ေၾကာင္း။

လကၤာ
၎ျပဆိုခဲ့သမွ် ကဗ်ာစသည္တို႔ကိုပင္ ေလာက၀တ္, ဓမၼ၀တ္ ညီညြတ္ျပည့္စံုရန္ နားတန္ဆာဆင္တတ္ဟန္ေၾကာင့္ “ကဏၰံ အလကၤေရာ တီတိ လကၤာ” ၀စနတ္လာသည့္အတိုင္း လကၤာဟု ေခၚေ၀ၚသမုတ္ ကုန္သည္။

ပ်ဳိ႕
ပ်ဳိ႕ ဟူ၍ ေခၚေ၀ၚဟန္မွာ “မနံ ပိေနတိ ၀ေဎုတီတိ ပ်ဳိ႕” ဟူေသာ ၀ိၿဂိဳဟ္ႏွင့္အညီ စိတ္ကို ႏွစ္သက္ပြါးမ်ားေစတတ္ေသာေၾကာင့္ ပ်ဳိ႕ဟူ၍ အမည္ေပးသည္။

ဧခ်င္း
ဧခ်င္းဟု ေခၚေ၀ၚသမုတ္သည္မွာ “အတၳဳပၸတၱံ ဣေယတိ ဇေနတီတိ ဧခ်င္း” ၀စနတ္ အက်ဥ္းႏွင့္အညီ မင္းမိဖုရားတို႔ ရင္ေတာ္ေသြးမ်ားကို ဧယဥ္ေတာ္ဆက္ မဂၤလာအခါတြင္ သမၻာေရႊဘုန္း၊ ေနႏႈန္းဥကၠဌ္၊ ဇာတိေတာ္ ထူးျမတ္ေၾကာင္း မွဴးမတ္စာဆိုေတာ္ ပညာရွိတို႔က သိသာေတာ္မူေစျခင္း ေရႊနားေတာ္ သြင္းရသည္ ျဖစ္၍ ဧခ်င္းဟု အမည္ရသည္။

အဲခ်င္း
အဲခ်င္းမွာ ေနနတ္ကယ္မွ ရာဇာ စသျဖင့္ ရြာေတာ္ရွင္, ၿမိဳ႕ေတာ္ရွင္, နတ္သခင္တို႔ကို ေလွ်ာက္တင္ေခၚ တိုင္တန္းေသာ ပုစၧန္းသည္တို႔၏ အရွင္ေဟာ အာလုပ္ အယ်သဒၵါကို စြဲ၍ အဲခ်င္းဟု ေခၚေ၀ၚသည္။

အန္ခ်င္း
အန္ခ်င္းမွာ အဏၰ၀-သဒၵါပ်က္၊ တက္ေရးေလွခ်င္း၊ ေရသဘင္က်င္းရာ၌၊ မင္းခန္းစီမံ၊ သီဆိုေသာ အရင္းခံျဖစ္၍၊ အန္ခ်င္းဟု အမည္ၾကားသည္။

လူးတား
လူးတား ေခၚသည္မွာ ေပၚလြင္ရွည္လံေသာ အသံေဟာ ပႅဳတ သဒၵါတြင္ ပ-အကၡရာကို ေဖ်ာက္၍ ထိုေနာက္ လ-၌ ဥ-ကို ဦျပဳကာ တ-မွာ အာသရ ကပ္ ယွဥ္လ်က္ ယင္းတို႔တြင္ ၀ိသဇၨနီႏွင့္ အသံရွည္ ရြတ္ဆိုရေသာအားျဖင့္ လူးတားဟု ေခၚဆိုသည္။

ထိုထိုျပဆိုအပ္ခဲ့ၿပီးသည္မွ ႂကြင္းက်န္ေသာ ရကန္, ရတု, ပိုဒ္စံု, သတ္ပံု, သတ္ညႊန္း, ေမာ္ကြန္း, သံပိုင္း, သမိုင္း, ေက်ာက္စာ အရပ္ရပ္ အမည္သညာတို႔ကိုလည္း၊ ယထာရဟ၊ အႏြတၳမည္၊ ရဠႇီမည္၊ ဗ်ဳပၸတၱိ အတည္တည္တို႔ျဖင့္ ၾကံစည္ေထာက္႐ႈ ေခၚေ၀ၚမွည့္ဆိုျခင္း ျပဳအပ္ကုန္ သတည္း။

ဤသို႔လွ်င္ ကဗ်ာစေသာ ေ၀ါဟာရတို႔၏ မာဂဓမွ ျမန္မာျဖစ္ျခင္း၊ ျမစ္အရင္းမ်ားကို သစ္လင္းနားလည္ေစရမည္ ဟူလိုသည္။
***

သံေ၀ဂ ကဗ်ာခန္း

ရွင္မဟာသီလ၀ံသဆို သံေ၀ဂရတုပိုဒ္စံု

အရညကင္၊ ေတာသို႔၀င္၍၊ ဓူတင္ရေအာင္၊ ရြာကိုေရွာင္မွ၊ ေလးေထာင္ထြာျဖတ္၊ အစြန္းလြတ္သား၊ ကိုင္းညြတ္ေကြးေကြး၊ ကုပ္လုပ္ေလးတာ၊ ျပန္ငါးရာျဖင့္၊ သခ်ၤာမွန္လွ၊ တေကာသ၌၊ ေနထကိန္းေအာင္း၊ သခၤမ္းေက်ာင္းလည္း၊ ေညာင္ေစာင္းဆန္႔႐ံု၊ တစံုသကၤန္း၊ ဖန္ရည္စြန္းသား၊ ခါးပန္း, သင္းပိုင္၊ ဓမၼက႐ိုင္, ပဲကြပ္၊ သပိတ္, အပ္ႏွင့္၊ ကိုယ္၀တ္, ဒုကုဋ္၊ လက္သုတ္ကိုင္သြား၊ ကရား, သားေရနယ္၊ ပခံုးလြယ္၍၊ ေလးဆယ္ကမၼ႒ာန္း၊ ကသိုဏ္း၀န္းလည္း၊ စီးျဖန္းထစ္ထစ္၊ ထြာေလးသစ္ျဖင့္၊ မခ်စ္ေဖာ္ေရြ၊ ကိုယ္ထည္းေနမွ၊ ဧကစာရ၊ မာန္ေစာင္ခ်လ်က္၊ ေလာဘမေစာ၊ လူမေႏွာသည္၊ တေတာထြက္လွ်င္၊ တေတာ၀င္၍၊ တပင္ထြက္သြား၊ တပင္နားလ်က္၊ ေခါင္းပါးအစာ၊ မွ်႐ံုသာလွ်င္၊ ပမာႏႈိင္းတု၊ ၾကက္ဥထက္ေျမႇာက္၊ ေဒါင္းဥေအာက္ျဖင့္၊ ေခ်ာက္ေခ်ာက္မမ်ား၊ လုပ္ေရစားမွ၊ ေလးငါးလုပ္ေလွ်ာ့၊ ေဖ်ာ့ေတာ့ကိုယ္လက္၊ ပစၥ၀က္လည္း၊ ေန႔ရက္အျမဲ၊ သံုးစြဲတိုင္းပင္၊ ရြတ္ဆင္ခ်င္မွ၊ သုတ္သင္အာပတ္၊ ပရိ၀ါသ္ႏွင့္၊ မာနတ္ဘန္သြင္း၊ မကင္းေစာင့္စည္း၊ သီလဆည္း၍၊ ပုလလည္းဆင္၊ က်င့္ေသာသြင္သို႔၊ ေအာင္ျမင္တမ္းခြန္၊ သာမ်ဳိးလြန္သည္။ ။ နိဗၺာန္ေရႊၿမိဳ႕ ေပ်ာ္မည္ဘို႔။

မယွဥ္သဘင္၊ စိတ္ကိုသင္၍၊ ေတာ၀င္ၿပီၿပီ၊ ညရီနံနက္၊ ခပ္ တံျမက္ႏွင့္၊ ကိုယ္လက္က်န္းေအာင္၊ သံုးေရေဆာင္၍၊ ေညာင္ေဗာဓိပင္၊ ေစတီျပင္ကို၊ သုတ္သင္လွည္းလ်က္၊ ေက်ာင္းသို႔တက္မွ၊ ဓမၼစၾကာ၊ မဟာသမယ၊ မဂၤလႏွင့္၊ ရတနသုတ္၊ ေမတၱသုတ္က၊ ေပါင္းခ်ဳပ္မကြာ၊ ခႏၶာ ေမာရ၊ ၀ဋၬသုတ္ပါ၊ ရတနာေရႊခ်ဳိင့္၊ တံတိုင့္ပမာ၊ ေစာင္ရန္းကာလ်က္၊ ေမတၱာျပဳၿပီး၊ ဆြမ္းခံနီးေသာ္၊ ၾကယ္ႀကီးနကၡတ္၊ အခါမွတ္လ်က္၊ လြယ္သြတ္ သပိတ္၊ ေမတၱာစိတ္ျဖင့္၊ ပရိတ္ရြတ္သြား၊ သင့္ရာနားမွ၊ ခါးပန္းပတ္ရစ္၊ ဒူးပုဆစ္မွ်၊ ရွစ္သစ္ခ်၍၊ ၀တ္ထ သင္းပိုင္၊ ထဲၿပိဳင္ေရာ႐ႈတ္၊ ဒုကုဋ္ ထိုထက္၊ ေလးသစ္တက္မွ၊ ႏွစ္ဘက္အစြန္း၊ အ၀န္းသပ္သပ္၊ အနားပါတ္လည္း၊ မခၽြတ္တာရွည္၊ ျမဲေအာင္ခ်ည္၍၊ လည္လက္ေကာက္၀တ္၊ ဖံုးလႊမ္းပတ္ရစ္၊ အိတ္သြတ္ေရက်င္း၊ မကင္းလက္ႏႈိက္၊ သပိတ္ပိုက္လ်က္၊ ငိုက္ငိုက္မ်က္ႏွာ၊ ျပင္းစြာမသြား၊ ရြာတြင္းၾကား၌၊ ရထားထမ္းပိုး၊ ေမွ်ာ္႐ိုးတည့္တည့္၊ ေလးေတာင္ၾကည့္၍၊ မလွည့္အာ႐ံု၊ ေရလုပ္ငံုသို႔၊ ေျခစံုေရွ႕တြင္၊ ရပ္သည္ ျမင္မူ၊ ပြတ္စင္ေရာင္ေမာင္း၊ စေလာင္းလက္စြဲ၊ လွဴဆဲဆဲ၌၊ လက္၀ဲလွစ္ခြါ၊ လက္ယာညြတ္ခံ၊ ၀ိနည္းကံႏွင့္၊ တစံတည္းပင္၊ ယြင္းမထင္သည္။ ။ မဂၢင္ ကူးတို႔ ေလွာ္မည္ဘို႔။

တစဥ္တျပင္၊ ဘံုသံုးခြင္၌၊ လြတ္ခ်င္ေသာေကြ၊ က်င့္ဘူးေလသား၊ သက္ေသ ေသာ္ကား၊ ေရေသာ္မ်ား၏၊ မင္းသားေတမိ၊ ဣသိဇနက္၊ ေတာထြက္ေလဘူး၊ ဂုဏ္အထူးႏွင့္၊ ေက်းဇူးမ်ားစြာ၊ သုေမဓာတို႔၊ ၿမိဳင္သာေတာဖ်ား၊ သစ္သီးစား၍၊ ေလးပါးျဗဟၼ၊ ၀ိဟာရကို၊ ရြရြစီးျဖန္း၊ ကမၼ႒ာန္းေၾကာင့္၊ မစြန္းသီလ၊ စ်ာန္ပ်ံရ၍၊ ျဗဟၼဘံုေန၊ ေပ်ာ္ဘူးေလ၏၊ လူ႔ေျပခါသင့္၊ သစၥာပြင့္က၊ ထိုႏွင့္တကြ၊ စ်ာန္မရတည့္၊ ေနာက္မွ၀ါသနာ၊ ပါစိမ့္ငွာလွ်င္၊ သဒၶါအလြန္၊ ရွိသင့္တန္ဟု၊ သုႆန္,႐ုကၡ၊ အရညႏွင့္၊ တူကြမကြာ၊ ေသာသာ, နိသစ္၊ က်ဳိက္လစ္ပံ့သကူ၊ ေဆာင္ယူျမဲဘိ၊ တိစီ၀ရိက္၊ က်င့္၀တ္စိတ္ျဖင့္၊ သိေႆာမကြာ၊ အရိယာတို႔၊ ယထာသႏၲတိ၊ မရွိႏႈိင္းျပိဳင္၊ ပတၱပိုင္ႏွင့္၊ ခ႐ိုင္ေရာ႐ု၊ ခလုပစၧာ၊ ဧကာသန၊ မလြတ္ရတည့္၊ ခံထဆြမ္း၀တ္၊ ပိ႑ပတ္ျဖင့္၊ မျပတ္သမၸဒါန္၊ အမွန္ျမဲပင္၊ ေရွးအစဥ္မူ၊ ဓူတင္အမ်ဳိး၊ သံုးဆယ့္ကိုးႏွင့္၊ က်င့္႐ိုးအမွန္၊ ဓိ႒ာန္၀ိကင္၊ ရွစ္ရပ္လံု႔လ၊ ေၾကာင့္ၾက ဆယ္ျဖာ၊ ပစ္ခြါေရွာင္ထ၊ အရိယတို႔၊ ၀ံသေလးသြယ္၊ စင္ၾကယ္သီလ၊ သေႏၲာသဟု၊ ဓမၼက်င့္မႈ၊ ဆဲ့ႏွစ္ခုကို။ ။ သာဓုနတ္တို႔ ေခၚမည္ဘို႔။
***
ဒီတပတ္ေတာ့ ဒီေလာက္ပါပဲ၊ ေရွ႕တပတ္ေတြမွ စေလဦးပုညနဲ႔ အခ်ဳပ္တန္းဆရာေဖတို႔ရဲ႕ သံေ၀ဂေတးထပ္ေတြ ဆက္လက္ ေဖာ္ျပပါဦးမယ္။
***
ေမဓာ၀ီ
၇၊ ၾသဂုတ္၊ ၂၀၀၉
၁၄း၃၁ နာရီ