ကိုျပဴးက်ယ္သို႔ ေပးစာ … အပိုင္း (၁၂)

သုိ႔
ကိုျပဴးက်ယ္

မဂၤလာအေပါင္းနဲ႔ ျပည့္စံုတဲ့ ႏွစ္သစ္ျဖစ္ပါေစရွင္ …။
ရက္သတၱ သံုးပတ္ေလာက္ မေရးဘဲ ပစ္ထားတယ္ဆိုၿပီး ကိုျပဴးက်ယ္တေယာက္ ေရႊစိတ္ေတာ္ ျငိဳျငင္ေနၿပီလား မသိဘူး။ အခုျပန္ေရးလိုက္ပါၿပီ။ ျမန္မာႏွစ္ကူး သၾကၤန္အခါတြင္းမို႔ အမွတ္တရ သၾကၤန္ အေၾကာင္းေလးေတြ ေရးေနမိတာကို က်မစာ အျမဲဖတ္ၿပီး ႏွိပ္ကြပ္ေနက် ျဗိတိန္ႏိုင္ငံေရာက္ မိတ္ေဆြႀကီး တဦးက “မြဲျပာပုဆိုး” လို႔ အမည္တပ္ လိုက္ပါတယ္။ ဒါေတြပဲ ေရးေနတာပဲ …. တဲ့။ တေယာက္လာသႀကၤန္ တေယာက္လာသၾကၤန္နဲ႔ မင္းတို႔ မြဲျပာပုဆိုးေတြ အသဲမွာ မတိုးဘူး … ဆိုပဲ။ အႏွီပုဂၢိဳလ္ႀကီးက နေဘထပ္တာလည္း ၀ါသနာ ထံုလွတာေၾကာင့္ အဲဒီလို ေျပာတာ ခံလိုက္ရ ပါေရာလား။ သူဘယ္လို ေျပာေျပာ မနာလိုျဖစ္လို႔ ေျပာတာလို႔ပဲ သေဘာထားၿပီး က်မကေတာ့ မြဲမြဲျပာျပာ ပုဆိုးႀကီးကို အျမတ္တႏိုးနဲ႔ ေလးငါးရက္ေလာက္ မခြၽတ္တမ္း ဆင္ျမန္းလိုက္ၿပီးတဲ့ သကာလ …. ဒီေန႔ေတာ့ျဖင့္ ကိုျပဴးက်ယ္ဆီ ေျခဦးလွည့္လိုက္ပါၿပီ။
***
ၿပီးခဲ့တဲ့ ကိုျပဴးက်ယ္ထံေပးစာ အမွတ္ (၁၁) မွာ စၾကာေတးထပ္ အေၾကာင္းေျပာခဲ့ပါတယ္။
ဒီေန႔ေျပာမွာကေတာ့ ရွစ္ဆယ္ေပၚ ေတးထပ္ အေၾကာင္းပါ။

ရွစ္ဆယ္ေပၚေတးထပ္ ဆိုတာ ေတးထပ္အႀကီးစား တမ်ဳိး ျဖစ္ပါသတဲ့။ ဘိုးေတာ္မင္းလက္ထက္ (၁၁၈၀)ျပည့္ႏွစ္က စၿပီးေပၚေပါက္ လာတဲ့ေတးထပ္ျဖစ္လို႔ ရွစ္ဆယ္ေပၚလို႔ ေခၚတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အမ်ဳိးအစားအားျဖင့္ ျပခဲ့ၿပီးတဲ့ ေတးထပ္ ၆-မ်ဳိးအျပင္ ထပ္တြန္႔ ရွစ္ဆယ္ေပၚ၊ ထပ္ကြန္႔ ရွစ္ဆယ္ေပၚ ဆိုၿပီး ထပ္မံ ကြဲျပားတယ္လို႔လည္း ဆိုထားပါတယ္။
အပိုဒ္ေရအားျဖင့္၊ အခံအအုပ္အားျဖင့္၊ အျပစ္ေဒါသအားျဖင့္ ကေတာ့ ျပခဲ့ၿပီးတဲ့ ေတးထပ္ စပ္နည္းေတြနဲ႔ အတူတူပါပဲ။
အကၡရာ လံုးေရအားျဖင့္ေတာ့ အပိုဒ္ (၁၈)ပိုဒ္ရဲ႕ အပိုဒ္တိုင္းမွွာ အရင္ေတးထပ္ အကၡရာေတြထက္ ၂ လံုးစီ၊ ၂ လံုးစီ ပိုၿပီး ေရးသားရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
အစပ္အားျဖင့္၊ ေလျပင္းေလေလ်ာ့ အားျဖင့္မွာေတာ့ အရင္ေတးထပ္ေတြထက္ ၂ လံုးစီပိုထားတာေၾကာင့္ တလံုးစီ ေနာက္ဆုတ္ၿပီး စပ္မိ ဟပ္မိ ထပ္မိ ေစရပါမယ္တဲ့။
ဥပမာ ..ေတးထပ္မွာ ၁-အပိုဒ္ရဲ႕ အဆံုးလံုးနဲ႔ ၂-အပိုဒ္ရဲ႕ တတိယလံုးကို စပ္ရ ေပမဲ့ ရွစ္ဆယ္ေပၚမွာေတာ့ ၁-အပိုဒ္ရဲ႕ အဆံုးလံုးနဲ႔ ၂-အပိုဒ္ရဲ႕ စတုတၳလံုးကို စပ္ရမယ္လို႔ ဆိုလိုတာပါ။

နမူနာ ရွစ္ဆယ္ေပၚေတးထပ္ေလးေတြ ႐ႈစားၾကပါအံုး။

သံုးခ်က္ညီ ရွစ္ဆယ္ေပၚေတးထပ္ (ေတာဖြဲ႕-မယ္ဆို)

တခ်ဳံ ႏွစ္ျခံဳ-အ႐ံုဆင့္၊ ရဂံုအျမင့္-ကမ္းသာယာ၊
ဖံုဖံုအပြင့္-ပန္းမာလာကို၊ မွန္းကာတမ္းကာ-လွမ္းကာခူး၊
လႈိင္ေပ့ႀကိဳင္ေပ့-ၿမိဳင္ေကြ႕၀နာမွာ၊ ထိုင္၍ကညာ သီကံုးကာပ-ျမဴး။
စမ္းေရေအးစက္-ေျပးထြက္ခ်ဳံမွာ၊ ေထြးယွက္အ႐ံု-ငံုအဖူး၊
ေက်းငွက္ဖံုဖံု-စံုစံုကူးလို႔၊ ႀကံဳႀကံဳပါဘူး-ထူးသည့္ဟန္၊
ေခ်ာက္၀ယ္-ေမ်ာက္ငယ္-ေပ်ာက္ကြယ္ၾက၊ ေၾကာက္ဖြယ္ရာပ-ေခၚၾက ေအာ္ၾကသံ။
ယုန္လားေၾကာင္လား-ခုန္သြားျပန္တယ္၊ ခ်ဳံနားကမၻယံ-ငူအေကြ႕၌၊
ျပဴေစ့ျပဴေစ့-လူေငြ႕ရွာ၊ က်ားႀကီးထင္လွပါ၊
ေမာင္ေတာ္႐ိုက္လွဲ႕-ကိုက္မဲ့လာတယ္၊ မိုက္တဲ့သတၱ၀ါ-ေသသြားေအာင္ပေလး။ …. ။
***
ထပ္တြန္႔ ရွစ္ဆယ္ေပၚ ေတးထပ္ (မိုးဖြဲ႕-ေမာင္ဆို)

ဗိႏၵံဳ ဗိႏၵံဳ-ေငြအမၺဳ၊ ေရသံအစု-ထစ္ျမည္ကာ၊
ေ၀လွ်ံအထု-စစ္ခ်ီလာတယ္၊ မလစ္ျပည္ရြာ-ညီညာ၀ိုင္း၊
(ႀကိမ္ပန္းယွက္သို႔-တိမ္မကန္းကြက္တို႔)
ထိန္သန္းလက္လို႔-ျမဴးကြန္႔စြာငယ္၊ လူးလြန္႔ဘယ္ညာ-ညိဳမဲျပာလို႔မိႈင္း။
(နာကိတ္လွ်မ္းျပဳ-အျပာခ်ိပ္မရမ္းႏု)
ဇာမိတ္ပန္းအတု-လိမ္တြန္႔ကာငယ္၊ တိမ္ညြန္႔မာလာ-ရစ္ဆင္သိုင္း၊
ရွိန္၀ွန္႔ျဖာျဖာ-ရွစ္ခြင္တိုင္းသို႔၊ သစ္လြင္မဆိုင္း-လွ်ပ္စစ္႐ံု၊
ၿဖိဳးလွ်ံ က်ဳိးသံ-မိုးနဘံကြဲသို႔၊ ၿငိဳးရန္အခဲ-သဲေတာ့ မဲေတာ့ပံု။
(မာန္တင္းစြာပ-ထန္ျပင္းပါလွ)
ရန္ခြင္းမွာလ-မိုးပဇၹဳန္ရယ္၊ ႀကိဳးထစ္အကုန္-တကယ္သဲခ်ေတာ့၊
အလယ္လဲဗ်-ေအးလို႔စက္ခိုက္တြင္၊ ေလြးဖို႔-ဖက္လိုက္ခ်င္။
(ဧကစာခ်မ္းဖို႔-ေလပါဖ်န္းသမို႔)
ေခြကာလြမ္းလို႔-တပါးမရႊင္တယ္၊ သိၾကားဘုရင္-ေရွာ့ဘူးထင္ငဲ့ေလး။ … ။

ကြင္းစကြင္းပိတ္နဲ႔ ေရးထားတဲ့ ထပ္တြန္႔ကာရန္မ်ဳိးကို မ ပိုဒ္ ၉-ပိုဒ္ရဲ႕ ႀကိဳက္တဲ့ အပိုဒ္မွာ တြန္႔ႏိုင္ၿပီး က်န္အပိုဒ္ ေတြမွာေတာ့ တြန္႔႐ိုးထံုးစံ မရွိဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ တြန္႔ပံုကေတာ့ တြန္႔လိုတဲ့အပိုဒ္ရဲ႕ ေရွ႕ထက္၀က္ အကၡရာ ၄-လံုးကို ကာရန္တူ လံုးေရတူ ၿပဳၿပီး တဆျဖစ္ေစ ႏွစ္ဆျဖစ္ေစ ေနာက္သို႔ဆုတ္ကာ တြန္႔ႏိုင္ပါသတဲ့။ အထက္ပါ ရွစ္ဆယ္ေပၚ ရဲ႕ အတြန္႔ကေတာ့ ႏွစ္ဆ တြန္႔ထားတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

ထပ္ကြန္႔ ရွစ္ဆယ္ေပၚ ေတးထပ္ ( ပန္းဖြဲ႕-မယ္ဆို)

အစီအရီ-ၿပိဳင္အၿပိဳင့္၊ အခိုင္အခိုင့္-ဆန္းတၾကယ္၊
တလိႈင္တလိႈင့္-ပန္းစပယ္ကို၊ နန္းမယ္ပန္မယ္-ႀကံရြယ္တံုး၊
ဇီဇ၀ါ,ေဒါန-ပန္းစူကာကို၊ လွမ္းခ်ဴအသာ-စီလို႔သီလို႔ကံုး။
(ေဇာ္မႊား,ေသာ္က,ျမတ္ေလးငံုရယ္၊ မျပတ္ေမႊးထံု ၾကယ္ႏွင့္ ဇြန္ၾကက္႐ံုး)
တိုက္ပန္း, ဒန္႔ဒလိပ္-ႏြယ္ဘိန္းျဖာတယ္၊ ခ်ယ္သိန္းမာလာ-မညိဳလံုး၊
စကားစိမ္း,စကား၀ါ-အပ်ဳိသံုးဘုိ႔တဲ့၊ (အလိုဘာတဲ့…) အဖိုဂမုန္း -ဆန္းလွသေနာ္၊
ႏွင္းဆီမိုးေဆြ,ေဆာင္ေတာ္ကူး၊ ေယာင္ေသာ္အထူး-ပန္းခက္ နမ္းလွ်က္ေမွ်ာ္။
(ေခါင္ရမ္း, ခြာညိဳ-ဒဟတ္ခရားႏွင့္၊ ဇလပ္,စကား-ဆတ္သြားျမတ္စြယ္ေတာ္)
ပုန္းညက္, အင္ၾကင္း-ရင္ခတ္ေပၚတယ္၊ သဇင္, ဂန္႔ေဂၚ-ေပါက္နီ, လဲႏွင့္၊
ပိေတာက္, သရဖီ, ခ၀ဲ-ကရမက္ သင္းပ်ံ႕ထံု၊ ပန္းရင့္ပန္းဥစံု၊
ပင္တိုင္နန္းျမင့္-ခန္းသဥ့္ဘံုမွာ၊ ပန္းပြင့္ဖံုဖံု ကိုယ္လံုးေ၀လို႔ေလး။ … ။
(သို႔ကေလာက္ပန္းႏွင့္-ဆႏၵမကုန္တယ္၊ ပန္ရ ဘယ္ပံု-ဘယ္ပန္းေလသိေလး။)
(ပ်ဳိတိုင္းခ်စ္တဲ့-ပန္းခက္တခိုင္ကို၊ နမ္းလ်က္အၿပိဳင္-ပန္စမ္းခ်င္ငဲ့ေလး။)

ကြင္းထဲက အပိုဒ္ေတြဟာ အကြန္႔ပိုဒ္ေတြပါပဲ။ ေရး႐ိုးေရးစဥ္ ၁၈-ပိုဒ္မွ အပိုပိုဒ္ေတြကို အကြန္႔ပိုဒ္လို႔ ေခၚတာ ျဖစ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ၁၈-ပိုဒ္ရဲ႕ အဆံုးမွာသာ ကြန္႔ေလ့ ကြန္႔ထ ရွိတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

အတြန္႔ - အကြန္႔ ေခၚရျခင္းကေတာ့ …
အတြန္႔ဆိုတာ “ေၾကာက္ရြံ႕လို႔ ေနာက္တြန္႔ သြားတယ္” ဆိုသလိုပဲ ေနာက္ဆုတ္သြားတာကို တြန္႔တယ္လို႔ ဆိုတာပါ။ ကဗ်ာမွာ ေနာက္ကိုဆုတ္ၿပီး တြန္႔၍ ကာရန္ယူေရးသား တာကို အတြန္႔ လို႔ေခၚျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

အကြန္႔ကေတာ့ “ေရႊဉာဏ္ေတာ္ ကြန္႔ျမဴးတယ္” ဆိုတဲ့ အသံုးလိုပဲ ျဖစ္ျမဲထက္ ပိုမိုလြန္ကဲတာကို ကြန္႔တယ္ လို႔ ဆိုျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာမွာလည္း ေရးသားျမဲ ထံုးစံအပိုဒ္ေတြထက္ ပိုမိုလြန္ကဲ ေရးဖြဲ႕ျခင္းကို အကြန္႔လို႔ ေခၚျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

ထူးျခားခ်က္အေနနဲ႔
အတြန္႔မွာ အတက္ပိုဒ္ အအုပ္ပိုဒ္ျဖစ္တဲ့ မ-၆ပိုဒ္ရဲ႕ ေရွ႕ထက္၀က္မွာသာ တြန္႔ႏိုင္ပါတယ္။
အကြန္႔မွာေတာ့ ၁၈-ပိုဒ္ထဲက မည္သည့္အပိုဒ္မဆို ကြန္႔ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
***
ဒီတပတ္ ရွစ္ဆယ္ေပၚ ေတးထပ္ကေတာ့ ဤမွ်သာပါပဲ။
ကိုျပဴးက်ယ္ႏွင့္တကြ ျမန္မာကဗ်ာ ခ်စ္သူ ဘေလာ့ဖတ္ ပရိသတ္အေပါင္း အတြန္႔ အကြန္႔ ရွစ္ဆယ္ေပၚ ေတးထပ္ေလးေတြနဲ႔ ႏွစ္သစ္မွာ ေပ်ာ္ေမြ႕ႏိုင္ၾကပါေစ ရွင္။
***
ေမတၱာျဖင့္ …

ေမဓာ၀ီ
18th April, 2007
9:30 am