ဥပုသ္ ဆိုတာ …

သၾကၤန္အတက္ေန႔က ေရးခဲ့တဲ့ ပို႔စ္ရဲ႕ ကြန္မန္႔မွာ ryan က ဥပုသ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေမးထားတာေလးကို ရွည္ရွည္ေ၀းေ၀း ျပန္ေျဖခ်င္တဲ့အတြက္ ကြန္မန္႔ အေနနဲ႔ မေရးေတာ့ဘဲ ပို႔စ္အသစ္ အေနနဲ႔ တင္လိုက္ပါတယ္။
***
ဥပုသ္ဆိုတာ ပါဠိလို ဥေပါသထပုဒ္က ျဖစ္လာတဲ့စကားျဖစ္ၿပီး ျမန္မာလိုေတာ့ က်င့္သံုးျခင္း လို႔ အဓိပၸါယ္ရပါတယ္။ လူမွန္ရင္ ငါးပါးသီလကို ေန႔စဥ္မျပတ္ ေစာင့္ထိန္းၾကရမယ္။ က်င့္႐ုိးက်င့္စဥ္ သီလျဖစ္တဲ့ ႐ိုး႐ိုး ငါးပါးသီလထက္ ထူးျခားၿပီး အရိယာ သံဃာ၊ ပုထုဇဥ္ ရဟန္း သာမေဏေတြ ရာသက္ပန္ ေဆာက္တည္ က်င့္ႀကံၾကတဲ့ သီလေတြထဲက ေမထုန္မႈ မျပဳ၊ ညစာမစား၊ ပြဲလမ္း မၾကည့္၊ ပန္းနံ႔သာမျခယ္၊ ျမင့္ရာ ျမတ္ရာမွာ မေနျခင္း ဆိုတဲ့ ေလးပါးကို အရိယာ သံဃာေတာ္မ်ားလို အၿမဲမဟုတ္ေတာင္မွ ဥပုသ္ေန႔လို႔ အမ်ားသတ္မွတ္ ေစာင့္သံုးၾကတဲ့ ေန႔ တေန႔နဲ႔ တညမွာေတာ့ ေရွာင္ၾကဥ္မယ္၊ ဒီရွစ္ပါးသီလနဲ႔ ျပည့္စံုေအာင္ က်င့္ၾကံမယ္ ဆိုၿပီး အက်င့္သီလနဲ႔ ျပည့္စံုၿပီးေနတာကို ဥပုသ္ေစာင့္တယ္လို႔ ေခၚပါတယ္။

ျမတ္စြာဘုရားဟာ ၀ိသာခါ ေက်ာင္းအမႀကီးကို ဥပုသ္ (၃) မ်ဳိးအေၾကာင္း ေဟာၾကားခဲ့ဖူးပါတယ္။ (အဂၤုတၱိဳရ္ပါဠိေတာ္၊ တိကနိပါတ္၊ မဟာ၀ဂ္၊ ဥေပါသထသုတ္)

ဥပုသ္ (၃) မ်ဳိး

(၁)ေဂါပါလဥပုသ္ (ႏြားေက်ာင္းသားဥပုသ္)
ႏြားေက်ာင္းသားေတြဟာ ဒီေန႔ေတာ့ ႏြားေတြကို ဒီေတာမွာ ေက်ာင္းၿပီး ဒီေခ်ာင္းမွာ ေရတိုက္တယ္၊ နက္ျဖန္က်ရင္ေတာ့ ဘယ္ေတာမွာ ေက်ာင္းၿပီး ဘယ္ေခ်ာင္းမွာ ေရတိုက္ၾကမယ္လို႔ စီစဥ္ေလ့ရွိသလို ဥပုသ္သည္ေတြဟာလည္း ဒီေန႔ေတာ့ ဘာဟင္း ဘာမုန္႔ေတြစားၿပီး နက္ျဖန္ သို႔မဟုတ္ ေနာက္ဥပုသ္မွာ ဘာဟင္းခ်က္စားမယ္လို႔ အစားအေသာက္ ေကာင္းေတြ စားဖို႔ စဥ္းစားေနတဲ့ ဥပုသ္မ်ဳိးကို ႏြားေက်ာင္းသားဥပုသ္ လို႔ ေခၚပါတယ္။

(၂) နိဂ႑ဥပုသ္ (တကၠတြန္းဥပုသ္)
ဒိ႒ိ တကၠတြန္းေတြ ေစာင့္သံုးတဲ့ ဥပုသ္မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ႏွစ္မိုင္ အတြင္းမွာရွိတဲ့ သတၱ၀ါေတြကိုေတာ့ မသတ္ေကာင္း၊ ဒီမိုင္ သတ္မွတ္ခ်က္ ဟိုဘက္မွာရွိတဲ့ သတၱ၀ါေတြကိုေတာ့ သတ္ေကာင္းတယ္ လို႔ ဒုစ႐ိုက္ ျပဳလို႔ရေအာင္ ႀကံဖန္ေစာင့္သံုးတဲ့ သီလမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။

(၃) အရိယဥပုသ္ (စင္ၾကယ္ေသာဥပုသ္)
ဘုရားဂုဏ္ေတာ္ စသည္ကို အဖန္ဖန္ ႏွလံုးသြင္းၿပီး မိမိစိတ္မွာ ကိေလသာ အညစ္အေၾကး စင္ၾကယ္ေအာင္ ေစာင့္သံုးတဲ့ ဥပုသ္မ်ဳိးျဖစ္တယ္။
အရိယာဥပုသ္ဟာ ၆-မ်ဳိးရွိပါတယ္။

က- အရဟံ အစရွိတဲ့ ဘုရားရွင္ရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္ေတြကို ဆင္ျခင္ေအာက္ေမ့ ေနတဲ့ ျဗဟၼာ့ဥပုသ္၊
ခ- သြာကၡာတ အစရွိတဲ့ တရားေတာ္ရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္ေတြကို ဆင္ျခင္ေအာက္ေမ့ ေနတဲ့ ဓမၼဥပုသ္၊
ဂ- သုပၸဋိပႏၷ အစရွိတဲ့ သံဃာေတာ္ရဲ႕ ဂုဏ္ေတာ္ေတြကို ဆင္ျခင္ေအာက္ေမ့ ေနတဲ့ သံဃဥပုသ္၊
ဃ- သီလရဲ႕ ဂုဏ္ေက်းဇူးကို အဖန္ဖန္ ႏွလံုးသြင္း ေနတဲ့ သီလဥပုသ္၊
င- သဒၶါ၊ သီလ၊ သုတ၊ စာဂ၊ ပညာ ဆိုတဲ့ ဂုဏ္ေက်းဇူးေတြ ရွိၾကတဲ့ နတ္ျဗဟၼာေတြကို စံထားကာ ေစာင့္သံုးတဲ့ ေဒ၀တာဥပုသ္၊
စ-ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ သူ႔အသက္ကို မသတ္ျခင္း စတဲ့ အဂၤါ ရွစ္ပါးနဲ႔ ျပည့္စံုၾကသည္ဟု ရဟႏၱာပုဂၢိဳလ္ေတြကို အတုယူကာ ဥပုသ္အဂၤါ ၈-ပါးလံုးကို ဆင္ျခင္ေအာက္ေမ့ ေစာင့္သံုးတဲ့ သီလကို အ႒ဂၤုေပါသထ ဥပုသ္၊
စသျဖင့္ အရိယဥပုသ္ ၆-မ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။

၈-ပါးသီလ ဥပုသ္ေစာင့္ထိန္းပံု

* အဟံဘေႏၱ တိသရေဏ နသဟ အ႒ဂၤ သမႏၷာဂတံ ဥေပါသထသီလံ ဓမၼံယာစာမိ အႏုဂၢဟံ ကတြာ သီလံ ေဒထ ေမဘေႏၱ။
(အရွင္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္သည္ သရဏဂံု သံုးပါးႏွင့္တကြ အဂၤါ ၈-ပါးရွိေသာ ဥပုသ္သီလကို ေတာင္းခံပါသည္၊ တပည့္ေတာ္ကို ခ်ီးေျမွာက္ေသာ အားျဖင့္ သီလ (ေဆာက္တည္ခြင့္)ေပးေတာ္မူပါ ဘုရား။)

(၁) ပါဏာတိပါတာ ေ၀ရမဏိသိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ။
သူတပါး၏ အသက္ကို သတ္ျဖတ္ျခင္း ညွဥ္းဆဲျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ၏။

(၂) အဒိႏၷာဒါနာ ေ၀ရမဏိ သိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ။
သူတပါး၏ ဥစၥာကို ခိုးယူျခင္း လုယက္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ၏။

(၃) အျဗဟၼစရိယာ ေ၀ရမဏိ သိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ။
မျမတ္ေသာ ေမထုန္အက်င့္ကို က်င့္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ၏။

(၄) မုသာ၀ါဒါ ေ၀ရမဏိ သိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ။
မဟုတ္မမွန္ လိမ္ညာ လွည့္ဖ်ား မမွန္စကား ေျပာဆိုျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ၏။

(၅) သုရာေမရယ မဇၹပမာဒ႒ာနာ ေ၀ရမဏိသိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ။
ယစ္မူး ေမ့လ်ာ့ေၾကာင္းျဖစ္ေသာ ဘိန္းဘင္း ကေစာ္ ေလွာ္စာ အရက္ ေသာက္စား ႐ွဴ႐ႈိက္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ၏။

(၆) ၀ိကာလ ေဘာဇနာ ေ၀ရမဏိသိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ။
ေနမြန္းလြဲေသာအခါ ညစာ စားျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ၏။

(၇) နစၥ ဂီတ ၀ါဒိတ ၀ိသုက ဒႆန မာလာ ဂႏၶ ၀ိေလပန ဓာရဏ မ႑န ၀ိဘူသန႒ာနာ ေ၀ရမဏိသိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ။
ကိုယ္တိုင္ ကျခင္း, သူတပါးကို ကေစျခင္း၊ ကိုယ္တိုင္သီဆိုျခင္း, သူတပါးကို သီဆိုေစျခင္း၊ ကိုယ္တိုင္ တီးမႈတ္ျခင္း, သူတပါးကို တီးမႈတ္ေစျခင္း၊ က-ျခင္း, သီဆိုျခင္း, တီးမႈတ္ျခင္းတို႔ကို ၾကည့္႐ႈ နားေထာင္ျခင္း၊ ပန္းပန္ျခင္း၊ နံ႔သာ လိမ္းက်ံျခင္း တို႔မွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ၏။

(၈) ဥစၥာသယန မဟာသယနာ ေ၀ရမဏိသိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ။
ျမင့္ေသာ ျမတ္ေသာ အိပ္ရာ ေနရာတို႔၌ ေနထိုင္ အိပ္စက္ျခင္းတို႔မွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ၏။
***
အမွတ္စဥ္ (၃)ျဖစ္တဲ့ အျဗဟၼစရိယာ သိကၡာပုဒ္ကို မက်ဳိးမေပါက္ေအာင္ ေစာင့္ထိန္းေစျခင္းငွာ (၆-၇-၈) သိကၡာပုဒ္တို႔ကို ေစာင့္ထိန္းရတယ္ လို႔ မွတ္သားသိခဲ့ရပါတယ္။

ေနလြဲညစာ စားသံုးျခင္း၊ အတီးအမႈတ္ အကအခုန္ေတြၾကည့္႐ႈျခင္း၊ နံ႔သာ လိမ္းျခင္း ပန္းပန္ျခင္း၊ ေကာင္းမြန္ ခမ္းနားတဲ့ အိပ္ရာ ေနရာတို႔မွာ ေနထိုင္ အိပ္စက္ျခင္းအားျဖင့္ ကာမဂုဏ္ အာ႐ံုေတြကို တိုးပြားေစတဲ့အတြက္ သီလ ပ်က္ျပားေစႏိုင္လို႔ပါပဲ။

ဒီေနရာမွာ ညစာမစားတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တခုေျပာခ်င္ပါတယ္။
ညစာမစားတာဟာ အတၱကိလမထာ (မိမိကိုယ္ကို ညွဥ္းဆဲျခင္း) ဆိုၿပီး အစြန္းေရာက္တယ္လို႔ တခ်ဳိ႕က ဆိုၾကတယ္။
တကယ္ေတာ့ အဲဒီလို မဟုတ္ပါဘူး။ သီလေစာင့္ထိန္းသူ အေနနဲ႔ ညစာမစားျခင္းျဖင့္ ညစာအတြက္ စီမံခ်က္ျပဳတ္ရတဲ့ အလုပ္ပိုတခု သက္သာတယ္၊ အခ်ိန္ကုန္ သက္သာတယ္၊ ညစာစားလို႔ ဗိုက္ေလးၿပီး အိပ္ငိုက္တာမ်ဳိး မျဖစ္ဘူး၊ ေနရထိုင္ရ ေပါ့ပါးမႈ ရွိၿပီး က်န္းမာေရးနဲ႔လည္း ညီညြတ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ တရက္တေလ ဥပုသ္ေစာင့္တဲ့ အခါမ်ဳိးမွာ ဗိုက္ဆာလည္း ေအာင့္အည္း သည္းခံ သင့္ပါတယ္။ မခံႏိုင္တဲ့အဆံုး အခ်ဳိရည္ေလး စတုမဓူေလး စားလို႔ရပါတယ္။ ဒါဟာ မိမိကိုယ္ကို ညွဥ္းဆဲျခင္း မဟုတ္ပါဘူး။ အက်င့္ျဖစ္သြားရင္ ေပါ့ပါးၿပီး ေနရထိုင္ရ ပိုေကာင္းလာတတ္ပါတယ္။

ျမတ္စြာဘုရားက ဂီလာန ရဟန္းေတာ္ေတြကို ညစာစားဖို႔ ခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့တာပဲ လို႔ တေယာက္က ဆင္ေျခတက္ပါတယ္။
ဟုတ္ကဲ့ … တသက္လံုး တရားအားထုတ္လာတဲ့ ဂီလာန ရဟန္းေတာ္အတြက္ ျမတ္စြာဘုရားက ညစာ ခြင့္ျပဳတာနဲ႔ပဲ ခဏတျဖဳတ္ ဥပုသ္ယူတဲ့ က်န္းမာသန္စြမ္းသူ လူပုဂၢိဳလ္ေတြက အတုယူၿပီး လိုက္စားၾကမွာလား။
တခါတေလမွ ေစာင့္တဲ့ သီလမို႔ မက်ဳိးမေပါက္ မေျပာက္မၾကား ေစာင့္ထိန္းႏိုင္ရင္ အေကာင္းဆံုးပဲ မဟုတ္ပါလား။
***
အဲဒီ ၈-ပါးသီလမွာ ေမတၱာသဟ ဂေတန … စတဲ့ သိကၡာပုဒ္ကိုထည့္ရင္ ၉-ပါးသီလ ေဆာက္တည္တယ္ လို႔သာ အလြယ္ဆိုၾကေပမဲ့ ေမတၱာျခံရံေသာ ရွစ္ပါးသီလ ဆိုမွ မွန္ပါတယ္။ သီလ ဆိုတာ ေစာင့္ထိန္း အပ္ျခင္း၊ ဘာ၀နာ ဆိုတာ ပြားမ်ားအပ္ျခင္း မို႔ ရွစ္ပါး သီလ ေစာင့္ထိန္းၿပီး ေမတၱာပြားမ်ား ေနျခင္းဟာ အဂၤါ ၉-ပါးရွိေသာ န၀ဂၤ ဥပုသ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၉-ပါး သီလ မဟုတ္ဘဲ ၉-ပါး ဥပုသ္လို႔ ေခၚမွ ပိုၿပီး မွန္ကန္မယ္လို႔ တိပိဋကဓရ ဆရာေတာ္ ဦး၀ိစိတၱက ဆံုးျဖတ္ေပးထား ပါသတဲ့။
ဒါေလာက္ဆိုရင္ျဖင့္ ဥပုသ္ သီလနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေျခခံ အခ်က္ေလးေတြ သိေလာက္ၿပီလို႔ ထင္ပါတယ္။

ၾကံဳတုန္း တခုေလာက္ ေျပာခ်င္ပါတယ္။
ခုလို ေမးျမန္းတာကို က်မ အလြန္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ေမးျမန္းတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေသခ်ာ ဂဏ ေျဖခ်င္တာမို႔ စာအုပ္ေတြ ျပန္ဖတ္ျဖစ္ ေလ့လာျဖစ္တဲ့အတြက္ က်မအတြက္ အင္မတန္မွ အက်ဳိးရွိပါတယ္။ ေနာက္တခုက …. က်မဟာ မိ႐ုိးဖလာလြန္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တေယာက္ အေနနဲ႔ ဗုဒၶတရားေတာ္ေတြကို ေလ့လာၿပီး ၾကိဳးစား က်င့္ႀကံ လိုက္နာသူ တဦးမွ်သာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်မ ခုလို ျပန္ေျဖေပးႏိုင္တာဟာ က်မ သိလြန္းလို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ က်မ အနားမွာ က်မ သိခ်င္သမွ် ေမးခြင့္ရတဲ့ က်မ ဖခင္ႀကီး ရွိေနတဲ့အျပင္ က်မမွာ ကိုးကားစရာ စာအုပ္မ်ားစြာ ရွိေနတဲ့ အတြက္ ခုလို ေျဖေပးႏိုင္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ က်မ အေျဖမ်ား တစံုတရာ မွားယြင္းပါက အသိဉာဏ္ မၾကြယ္၀သူ က်မမွာသာ အျပစ္ရွိပါတယ္။ က်မ ေရးသားခ်က္မ်ားဟာ သိလိုသူမ်ားနဲ႔ မသိေသးသူမ်ားကိုသာ ရည္ရြယ္ပါတယ္။
***
ေမတၱာျဖင့္

ေမဓာ၀ီ
21st April, 2007
00:13 am
=========================================
ကိုးကား ။ ။
(၁) အသွ်င္ေတေဇာသာရ ၏ ဥပုသ္သည္ ေၾကးမံု
(၂) ဆရာေသာင္းလြင္ (သက်သီဟ ၀ဋံသကာ) ၏ မိ႐ိုးဖလာလြန္ ဗုဒၶဘာသာ