အေကာင္းျမင္ဖို႔ရာ ...

Anonymous said …
ပံုေတြၾကည့္ရံုနဲ႔တင္ အေအးဓါတ္က စိမ့္လာတယ္ ဆရာမ။ ဆိုးရြားတဲ့ ရာသီဥတုကို အဆိုးမျမင္ ခ်စ္ခင္စရာ စကားလံုးေလးေတြနဲ႔ ကဗ်ာဆန္ဆန္ စာေၾကာင္းေလးေတြဖြဲ႔ ႏိုင္တဲ့ အတြက္ အရာရာကို အေကာင္းျမင္စိတ္ေမြးႏိုင္ဖို႔ ဆရာမဆီက အမ်ားႀကီး အတုယူရဦးမယ္။ အရင္က ဆရာမ ဒီေလာက္ အေကာင္းမျမင္တတ္ပါဘူး။ မွတ္မွတ္ရရ ဆရာမင္းသိခၤနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ပိုစ့္တစ္ခုေရးတာေတာင္ မွတ္မိေနပါတယ္။ ဘာသာတရားလိုက္စားလြန္းေတာ့လည္း အေကာင္းျမင္စိတ္မ်ားသြားတယ္ထင္တယ္။ ဒီရက္ေတြထဲ စိတ္တိုင္းမက်စရာေတြမ်ားတယ္။ စိတ္တိုင္းက်တဲ့ ကဗ်ာေတြလည္း မေရးျဖစ္ဘူး။ ဘေလာ့မွာကဗ်ာေတြလာျပင္ေပးတဲ့အတြက္ ေက်းဇူးတင္တယ္။ စာလံုးေပါင္းသတ္ပံုက်မ္းစာအုပ္ အခုတေလာ လူနဲ႔အတူတူရွိမေနတဲ့အတြက္ စာလုံးေပါင္း ေတြမွားရင္ လာျပင္ေပးပါဦး။ ႏွစ္သစ္မွာ ဒီထက္မက အရာရာကို အေကာင္းျမင္ႏိုင္ပါေစ။

ခင္မင္စြာျဖင့္...
***
ၿပီးခဲ့တဲ့ ပို႔စ္မွာ အမည္မပါတဲ့ အထက္ပါကြန္မန္႔ေလး ၀င္လာေတာ့ ထံုးစံအတိုင္း က်မ အေတြးနယ္ခ်ဲ႕မိတယ္။ ဟုတ္ပါတယ္၊ သူေျပာသလိုပါပဲ က်မက အေကာင္းျမင္စိတ္ နည္းပါးလြန္းခဲ့ပါတယ္။ ငယ္ငယ္ကတည္းက (ခုခ်ိန္ထိ) ေနရာတကာမွာ ဆန္႔က်င္တဲ့ စိတ္နဲ႔ေတြးၿပီး ေ၀ဖန္ေရး မ်က္စိနဲ႔ ၾကည့္ခဲ့မိတယ္။ စာသင္တဲ့အခါမွာ ဆန္႔က်င္ဘက္အျမင္နဲ႔ ေစာဒက ေမးခြန္းေတြ ခဏခဏ ထုတ္ခဲ့မိေတာ့ ဆရာ ဆရာမေတြ အပါအ၀င္ လူတကာရဲ႕ ျငဴစူျခင္းကိုလဲ အျမဲခံခဲ့ရတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီလို ေတြးတတ္ ျမင္တတ္တဲ့ အက်င့္ကို ကိုယ့္ဟာကိုယ္ေတာ့ “မေကာင္းျမင္ျခင္း”လို႔ မေတြးမိဘဲ “critical thinking” ဆိုၿပီး ဆင္ေျခတက္ မိပါေသးရဲ႕။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ဆိုေတာ့ ခပ္ေဖာ့ေဖာ့ ေ၀ဖန္ရတာေပါ့ေလ။

တကယ္တမ္း critical thinking က မေကာင္းျမင္ျခင္းနဲ႔ လားလားမွ မတူဘဲ၊ က်မဘာသာ ေရာခ်လိုက္တာပါ။ လတ္တေလာ သင္ခဲ့ရတဲ့ ေက်ာင္းစာမွာလဲ professional scepticism ဆိုတာကို က်မက ခပ္ေထြးေထြး နားလည္မႈ လြဲခဲ့ေသးတယ္။ အျမဲ သံသယစိတ္နဲ႔ ၾကည့္ေနရမွာလား … အဲဒါဆို ဒါဟာ မေကာင္းျမင္ျခင္းပဲ လို႔ ေကာက္ခ်က္ဆြဲခဲ့မိတယ္။ ဆိုလိုတာက မေကာင္းျမင္ျခင္း မဟုတ္ပါဘူး။ အနီးစပ္ဆံုး ေျပာရရင္ ေ၀ဘန္ပိုင္းျခား စိစစ္ျခင္းလို႔ ဆိုရေလမလား မသိ။

ဒီကေန႔ အေဖနဲ႔ စကားေျပာရင္း အဲဒီအေၾကာင္း ေျပာျဖစ္ေတာ့ အေဖက ခုလို ေျပာျပပါတယ္။

“သမီး … ဗုဒၶရဲ႕ ၀ါဒက ၀ိဘဇၨ၀ါဒပဲ၊ ဉာဏ္နဲ႔ ေ၀ဘန္ပိုင္းျခားၿပီးမွ ယံုၾကည္လက္ခံဖို႔ ဆိုပါေတာ့။ ေနာက္ၿပီး စာသင္သားေတြအတြက္ အင္မတန္ မွတ္သားစရာေကာင္းတာ တခု ရွိေသးတယ္။ အဲဒါက …

၁။ ဥဂၢဟ - သင္ယူျခင္း။
၂။ ပရိပုစၧာ - မရွင္းလွ်င္ တဖန္ျပန္ေမးျခင္း။
၃။ သ၀န - နာယူျခင္း။
၄။ ဓာရဏ - မွတ္သား ေဆာင္ထားျခင္း။
၅။ ပစၥေ၀ကၡဏာ - ဆင္ျခင္သံုးသပ္ျခင္း တဲ့။

အဲဒီမွာ ပစၥေ၀ကၡဏာဆိုတာ ဉာဏ္နဲ႔ အျပန္ျပန္ အထပ္ထပ္ ဆင္ျခင္ သံုးသပ္တာကို ေျပာတာ။ ဒါေၾကာင့္ စာသင္ယူတဲ့ေနရာမွာ ေမးဖို႔လဲ မတြန္႔နဲ႔၊ ဆင္ျခင္သံုးသပ္ဖို႔လဲ မရြံ႕နဲ႔၊ ေမးတယ္ဆိုရာမွာလဲ ကိုယ္နားမလည္လို႔၊ ဒြိဟျဖစ္လို႔ ႐ိုးသားစြာ ေမးတာမ်ဳိးပဲ ျဖစ္သင့္တယ္၊ ဆရာကို ပညာစမ္းတာမ်ဳိး ကပ္သီးကပ္သပ္ အေတြးနဲ႔ ေမးတာမ်ဳိးဆိုရင္ေတာ့ မေကာင္းဘူးေပါ့”

အေဖေျပာမွ … က်မလဲ ခပ္ရွက္ရွက္နဲ႔ ရယ္မိတယ္။ က်မက ေစာဒက တက္ခ်င္စိတ္နဲ႔ ေမးခ်င္ ျမန္းခ်င္ ေ၀ဖန္ခ်င္တာပဲ သိတယ္၊ ေသခ်ာလဲ ဉာဏ္နဲ႔ မဆင္ျခင္ မသံုးသပ္မိပါဘူး။ ေ၀ဖန္တယ္ဆိုတာဟာ ဉာဏ္ပါရမယ္၊ ဘာမွမသိ နားမလည္ဘဲ မေ၀ဖန္ႏိုင္ဘူး။ ေ၀ဖန္တာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ခ်ီးက်ဴးတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ကိုယ္က အဲဒီနယ္ပယ္မွာ တကယ္ ကၽြမ္းက်င္မွ ခ်ီးက်ဴး ေ၀ဖန္သင့္တယ္ မဟုတ္လား။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ ေယာအတြင္း၀န္ ဦးဖိုးလႈိင္ကို ျမင္းထိန္းငတာက ခ်ီးက်ဴးသလို ျဖစ္ေနရင္ မေကာင္းဘူးေလ။
***
အခု ဒီကြန္မန္႔ေလးရလာေတာ့ က်မေသခ်ာ ျပန္စဥ္းစားမိပါတယ္။ ခုခ်ိန္မွာ က်မ တကယ္ပဲ အေကာင္းျမင္တတ္ေနၿပီလား??? ။ သိပ္ေတာ့ မထင္မိပါဘူး။ က်မအေနနဲ႔ မိဘဘိုးဘြား ေဆြမ်ဳိးမ်ားရဲ႕ ေက်းဇူးေၾကာင့္ မိ႐ိုးဖလာလြန္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တေယာက္အျဖစ္ ဘာသာေရးမွာ သိသင့္သိထိုက္တာေလးေတြ အနည္းအက်ဥ္း သိတာကလြဲလို႔ လက္ေတြ႔ က်င့္ႀကံမႈအပိုင္းမွာ အင္မတန္မွ အားနည္းေနဆဲပါ။ ဒါေၾကာင့္ က်မ စာေတြထဲမွာ မၾကာခဏ ထည့္ေရးခဲ့တဲ့ ေယာနိေသာမနသိကာရကို လက္ေတြ႔က်က် က်င့္သံုးဖို႔ရာ အလြန္ခက္ခဲေနတုန္းပါပဲ။

တကယ္က အေကာင္းျမင္ျခင္းဆိုတာ “ေယာနိေသာ မနသိကာရ” ပဲ မဟုတ္လား။ တေလာက ေယာနိေသာမနသိကာရနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မိတ္ေဆြတဦးနဲ႔ ေဆြးေႏြးျဖစ္ေတာ့ သူရွင္းျပတဲ့စကားေလး မွတ္သားစဖြယ္ နာယူခဲ့ရတယ္။ ေယာနိေသာ မနသိကာရဆိုတာ “နားလည္မႈရွိျခင္း” … တဲ့။ သူက ဥပမာေလးနဲ႔ ခုလို ေျပာျပပါတယ္။

“မိခင္ရင္ခြင္ထဲက ကေလးဟာ ရင္ခြင္ထဲမွာပဲ ႐ွဴးေပါက္ခ်တယ္ ဆိုပါစို႔ … မိခင္က စိတ္မဆိုးဘူး၊ အဲဒါကို ေမတၱာေၾကာင့္လို႔ ေယဘုယ် ျမင္တယ္၊ တကယ့္ေယာနိေသာက ေမတၱာဆိုတဲ့ အေဒါသ ေစတသိက္နဲ႔ တြဲၿပီးပါလာလို႔ ျဖစ္တာ၊ တနည္းအားျဖင့္ မိခင္က သူ႔ကေလးကို ခြင့္လႊတ္နားလည္ေပးႏိုင္တယ္၊ ေၾသာ္ … ကေလးပဲကိုး .. ဘယ္သိပါ့မလဲ ဆိုတဲ့ အေတြးမ်ဳိးနဲ႔ေပါ့၊ အဲဒီအေတြးေၾကာင့္ မိခင္ဟာ စိတ္ဆိုးေတာ့ဘူး”

သူ႔ရဲ႕ ဥပမာေလးနဲ႔ ရွင္းျပခ်က္ကို က်မသေဘာက်လို႔ ဘယ္ေတာ့မွ မေမ့ေတာ့ပါဘူး။ ေနရာတိုင္းမွာ အေကာင္းျမင္တတ္ဖို႔ … အရာရာကို သင့္တင့္စြာ ႏွလံုးသြင္းတတ္ဖို႔ … လူတိုင္းအေပၚမွာ နားလည္မႈရွိဖို႔ က်မ ႀကိဳးစားရပါအံုးမယ္။
***
ေမတၱာျဖင့္ …

ေမဓာ၀ီ
၂၉၊ ဒီဇင္ဘာ၊ ၂၀၁၀
၁၁း၂၆ နာရီ

(ဒီပို႔စ္ကို ေရးျဖစ္ေစခဲ့တဲ့အတြက္ အမည္မပါေသာ ကြန္မန္႔ရွင္ႏွင့္ ေယာနိေသာမနသိကာရကို စိတ္ရွည္လက္ရွည္ ရွင္းျပေပးခဲ့ေသာ ကိုမင္းထက္တို႔ကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ )